Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Hanna Raszkowska po rozpoznaniu w dniu 4 sierpnia 2008 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy na skutek sprzeciwu H.G. od postanowienia referendarza sądowego w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie z dnia 3 lipca 2008 r., sygn. akt II SA/Ol 388/08 w przedmiocie prawa pomocy postanawia odmówić przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.
H.G. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie skargę na uchwałę nr "[...]" Rady Miejskiej w przedmiocie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
W wykonaniu zarządzenia Przewodniczącego Wydziału II z dnia 16 czerwca 2008 r. skarżący został wezwany do uiszczenia wpisu sądowego w kwocie 300 zł.
Dnia 26 czerwca 2008 r. H.G. złożył na urzędowym formularzu wniosek o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych. W uzasadnieniu podał, że wysokość miesięcznych dochodów jest niewystarczająca na pokrycie kosztów sądowych.
Postanowieniem z dnia 3 lipca 2008 r. referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie odmówił przyznania skarżącemu wnioskowanego prawa pomocy, wywodząc, że środki, którymi dysponuje rodzina skarżącego, są wystarczające na pokrycie kosztów sądowych.
H.G. wniósł sprzeciw od tego postanowienia w ustawowym terminie.
W uzasadnieniu zarzucił, że nie uwzględniono jego rzeczywistej sytuacji materialnej. Podał, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną, a ich miesięczny dochód stanowi kwota 1.012,25 euro renty skarżącego i 415 zł zasiłku przedemerytalnego żony. Posiadają dom i samochód o niewielkiej wartości. Zdaniem skarżącego nie uwzględniono w dostateczny sposób obciążeń kredytowych w wysokości ok. 1.000 zł miesięcznie oraz spłaty należności spadkowych po 500 zł miesięcznie. W ocenie skarżącego, po uregulowaniu tych należności oraz uiszczeniu opłat związanych z bieżącym utrzymaniem domu i rodziny, dysponuje on skromnymi środkami finansowymi i nie jest w stanie pokryć kosztów sądowych we własnym zakresie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył, co następuje.
Na podstawie art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm., zwanej dalej p.p.s.a.) w razie skutecznego wniesienia sprzeciwu, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Ponieważ sprzeciw został wniesiony z zachowaniem ustawowego terminu, wniosek skarżącego o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych podlega ponownemu rozpatrzeniu.
Co do zasady w postępowaniu sądowym strona zobowiązana jest do ponoszenia kosztów związanych z jej udziałem w sprawie. Prawo pomocy stanowi natomiast instytucję wyjątkową i z tego powodu, nie można z niej czynić powszechnie stosowanego środka pomocy. Przyznanie prawa pomocy winno być zatem stosowane tylko w przypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania. Strona musi zatem wykazać, iż jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia poczynienie odstępstwa od tej generalnej reguły. W myśl bowiem z art. 246 § 1 pkt 2 w związku z art. 245 § 3 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym m.in. zwolnienie od kosztów sądowych, następuje jeśli osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Natomiast przez uszczerbek utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, o którym mowa w cytowanym przepisie, należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony skarżącej w taki sposób, iż nie jest ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 czerwca 2008 r., sygn. akt II FZ 178/08, niepublikowany).