Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Krzysztof Nesteruk po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku H.G. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi H.G. na uchwałę Rady Miejskiej z dnia "[...]" nr "[...]" w przedmiocie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego postanawia odmówić przyznania skarżącemu prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującego zwolnienie od kosztów sądowych.
W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu od skargi H.G. złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, stwierdzając w jego uzasadnieniu, że wysokość miesięcznych dochodów jest niewystarczająca na ich pokrycie.
Z oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, iż: skarżący prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z żoną; posiadają nieruchomość rolną (1192 m2), dom (88 m2) oraz samochód Suzuki Vitara (rocznik 1996); ich miesięczny dochód stanowi 1012,25 - renty skarżącego i 415 zł świadczenia przedemerytalnego jego żony.
Wnioskodawca wskazał, iż zaciągnął 40000 zł kredytu na 5 lat. Do jego spłaty pozostały 4 lata a miesięczna rata wynosi ok. 1000 zł. Spłaca również należność spadkobiercze - 500 zł miesięcznie do roku 2012.
Żądanie strony nie znajduje usprawiedliwionych podstaw.
Zwolnienie osoby fizycznej od kosztów sądowych bądź poszczególnych ich składników (opłat sądowych, wydatków) lub ich części, czyli przyznanie jej prawa pomocy w zakresie częściowym [art. 245 § 3 i 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zmianami)], stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia przez strony kosztów postępowania związanych ze swym udziałem w sprawie (art. 199 tej ustawy).
Następuje ono, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 w/w ustawy).
Komentując ów przepis, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż strona ubiegająca się o przyznanie prawa pomocy musi zatem uprawdopodobnić, iż jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia wyjątkowe traktowanie. W przypadku prawa pomocy mamy do czynienia z pomocą budżetu Państwa osobom, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie są w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przesłanki przyznania prawa pomocy są przy tym określone ogólnie, a więc uznaniu sądu pozostawił ustawodawca ocenę okoliczności przemawiających, zdaniem wnioskodawcy, za rozstrzygnięciem korzystnym dla niego. Należy zauważyć, że ciężar dowodu spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie prawa pomocy. Wnioskodawca powinien zatem wykazać, że jego sytuacja materialna jest na tyle trudna, że nie jest w stanie pokryć kosztów zastępstwa procesowego (w rozpatrywanym przypadku kosztów sądowych) we własnym zakresie. Udzielenie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą dofinansowania z budżetu państwa i powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście niemożliwe. Należy ponadto zauważyć, że opłaty sądowe, do których zalicza się także wpis, stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienie od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli (postanowienie z 24 lipca 2007 r., sygn. akt II FZ 343/07, niepubl.).
Opierając się na informacjach przedstawionych przez H.G. nie sposób przyjąć, iż środki, którymi dysponuje jego rodzina, są tak skromne, że pokrycie kosztów sądowych, które na obecnym etapie postępowania wynoszą 300 zł (wpis od skargi), spowoduje uszczerbek w wydatkach na zaspokojenie jej najniezbędniejszych potrzeb bytowych.
Odnosząc się do okoliczności spłacania kredytu, którego przeznaczenia skarżący nie podał, należy wskazać iż nie mogła ona mieć wpływu na dokonywaną ocenę.
W przeciwnym bowiem razie należałoby uznać za dopuszczalne przerzucanie ciężaru tego rodzaju zobowiązań na współobywateli.
Z uwagi na powyższe orzeczono jak w sentencji w oparciu o art. 258 § 2 pkt 7 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, powierzający referendarzowi sądowemu wydawanie na posiedzeniu niejawnym postanowień co do przyznania lub odmowy przyznania prawa pomocy.