Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Rzeszowie Agata Kosowska-Dudzik po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2016 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym wniosku K. H. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowego zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata w sprawie z jego skargi na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] stycznia 2016 r. nr [...] w przedmiocie pozwolenia na rozbiórkę budynku - postanawia - odmówić przyznania wnioskodawcy prawa pomocy.
K. H. wezwany został do uiszczenia wpisu od skargi na decyzję Wojewody [...] w przedmiocie pozwolenia na rozbiórkę budynku. W odpowiedzi na powyższe wezwanie skarżący wniósł o częściowe zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata. Podkreślił, że praktycznie nie posiada żadnych oszczędności. Zaznaczył, ze nie ma wykształcenia i doświadczenia prawnego, dlatego wnosi o zawodowego pełnomocnika, zwłaszcza, że sprawa ma charakter skomplikowany. Podał, że wraz z żoną, z którą prowadzi wspólne gospodarstwo domowe mieszkają w domu, w którym do dyspozycji mają dwa pokoje. Dom ten stanowi współwłasność strony w 1/2 części. Skarżący jest właścicielem użytkowanej nieruchomości rolnej o pow. 1,0257 ha, której część to sad owocowy. W skład małżeńskiej wspólności ustawowej wchodzi budynek mieszkalno-usługowy o pow. 200 m.kw. Na majątek wnioskodawcy składają się także: samochód osobowy (współwłasność w 1/2 części), ciągnik rolniczy z 1988 r. oraz oszczędności pieniężne w kwocie 158,60 zł. Dochód z gospodarstwa rolnego to 224,58 zł, wynagrodzenie za pracę żony to kwota 2650 zł, zaś dochód żony z tytułu pozarolniczej działalności to 1392,88 zł. Miesięczne wydatki strony to: ubezpieczenie rolne - 130 zł, ubezpieczenie pojazdów - 75 zł, podatek rolny - 12,1 zł, podatek od nieruchomości - 33 zł, podatek od pozarolniczej działalności - 391 zł, leczenie - 100 zł, media - 400 zł, wyżywienie - 600 do 700 zł, opał - 125 zł. Ponadto, ponoszone są jeszcze wydatki na środki czystości, odzież, paliwo i "okazjonalne". Skarżący podkreślił, że pozostaje praktycznie na utrzymaniu żony.
Rozpoznając wniosek zważono, co następuje:
Zwolnienie od części kosztów sądowych oraz ustanowienie zawodowego zastępcy prawnego wchodzi w skład prawa pomocy w częściowym zakresie, o którym mowa w art. 245 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), zwanej w dalszej części "P.p.s.a.". W art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. ustawodawca ustanowił jako przesłankę przyznania powyższego niemożność poniesienia pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przy czym jednoznaczna treść powołanego ostatnio unormowania wskazuje, że to na wnioskującym o udzielenie wsparcia ze środków publicznych spoczywa obowiązek wykazania, że spełnia wymieniony w nim warunek takiego wsparcia. Ponadto, w myśl art. 252 § 1 P.p.s.a., wniosek o przyznanie prawa pomocy winien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne o stanie rodzinnym, majątkowym i dochodach. Nie może zatem budzić wątpliwości, że to strona postępowania sądowego domagająca się pomocy od Państwa powinna przedstawić szczegółowo swoją sytuację w kontekście podanej wyżej przesłanki. Zdaniem rozpoznającej niniejszy wniosek, składający go nie dowiódł, że znajduje się w sytuacji wymagającej uwzględnienia jego żądania. W pierwszej kolejności należy wskazać, że przy ocenie możliwości płatniczych strony uwzględnia się nie tylko dochody uzyskiwane przez nią, ale także te pobierane przez inne osoby, które wchodzą w skład wspólnego z nią gospodarstwa domowego. W przypadku skarżącego wzięto więc pod uwagę także dochody jego żony. Dlatego też dla rozpoznania wniosku nie ma znaczenia, że sam składający go uzyskuje środki pieniężne w bardzo niskiej wysokości, pozostając - jak twierdzi - de facto na utrzymaniu żony. Dokonując więc porównania środków finansowych pozostających do dyspozycji rodziny wnioskodawcy z obciążającymi ją wydatkami należy stwierdzić, że po pokryciu tych ostatnich skarżącemu i jego żonie pozostaje wolna kwota w wysokości ok. 2300 zł. Należy uznać, że jest ona wystarczająca na sfinansowanie wydatków na środki czystości, odzież, paliwo i jak je określiła strona "wydatki okazjonalne", lecz także na uiszczenie wszystkich łączących się ze sprawą kosztów sądowych - obecnie jest to kwota 500 zł (wpis od skargi) oraz kosztów wynagrodzenia pełnomocnika. Odnośnie do tego ostatniego należy podnieść, że jego udział na obecnym etapie postępowania nie jest wymagany przez ustawę procesową (P.p.s.a.). Odpowiadając na obawy strony związane z brakiem wykształcenia i doświadczenia prawnego oraz zawiłością sprawy należy podnieść, że sąd obowiązany jest do rozpoznania każdej sprawy z jej granicach i nie jest przy tym związany treścią podniesionych zarzutów czy wniosków. Uwzględnia więc z urzędu wszelkie nieprawidłowości, które zaistniały na etapie postępowania administracyjnego. Jeśli więc strona uznaje udział w sprawie profesjonalnego pełnomocnika za potrzebny, to winna w pierwszej kolejności wygospodarować środki na ten cel z własnych zasobów pieniężnych czy majątkowych. Dopiero, gdy ich wielkość nie pozwala na powyższe, może liczyć na udzielenie jej wsparcia w ramach instytucji prawa pomocy. Instytucja ta stanowi wyjątek od wyrażonej w art. 199 P.p.s.a. zasady, że to strona postępowania sądowego ponosi łączące się z nim koszty. Dlatego też winna być stosowana w sytuacjach, gdy nie ulega wątpliwości, że przedmiotowe wsparcie jest naprawdę potrzebne. Potrzeby takiej trudno zaś dostrzec w warunkach niniejszego wniosku. Jak już bowiem wyżej wskazano, wnioskodawca wraz z żoną mają zaspokojone nie tylko potrzeby o charakterze podstawowym, lecz także te z takimi niezbędnymi potrzebami nie związane np. utrzymanie samochodu. Wskazuje na to wysokość środków (ok. 2300 zł) pozostających do dyspozycji wymienionych już po pokryciu zobowiązań decydujących o tzw. koniecznym utrzymaniu. Nadto, jak wnioskodawca podał, posiada jeszcze oszczędności pieniężne w wysokości 158,60 zł.
Te wszystkie podane wyżej okoliczności zdecydowały o odmowie dofinansowania strony w jakiejkolwiek części. Stanowiłoby to bowiem ewidentne nadużycie prawa pomocy, którego celem jest zapewnienie osobom ubogim prawa do sądu, w tym za pośrednictwem zawodowego zastępcy prawnego. Do grupy tej skarżący z pewnością się nie zalicza.
Dlatego też orzeczono o odmowie częściowego zwolnienia K. H. od kosztów sądowych i odmowie ustanowienia na jego rzecz adwokata. O powyższym orzeczono na podstawie art. 258 § 2 pkt 7 w zw. z art. 245 § 3 i art. 246 § 1 pkt 2
P.p.s.a.