Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Rzeszowie Agata Kosowska-Dudzik po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2018 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym wniosku H. B. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia radcy prawnego w sprawie ze skargi H. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] stycznia 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego - postanawia - I. umorzyć postępowanie w przedmiocie zwolnienia wnioskodawczyni od kosztów sądowych, II. odmówić zmiany postanowienia referendarza sądowego z dnia 16 maja 2018 r. sygn. akt II SA/Rz 325/18 w zakresie odmowy ustanowienia pełnomocnika.
Wyrokiem z dnia 10 lipca 2018 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie oddalił skargę H. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie odmowy umorzenia nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego.
Po otrzymaniu odpisu powyższego wyroku wraz z jego uzasadnieniem H. B. złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego. Podała, że we wspólnym gospodarstwie domowym pozostaje z córką (16 lat). Obecnie nie uzyskuje jakiegokolwiek dochodu, a źródłem utrzymania rodziny są alimenty otrzymywane przez córkę w kwocie 524 zł. Skarżąca podkreśliła, że pobierała wcześniej zasiłek dla opiekuna w związku z opieką nad ojcem, ale ojciec zmarł 11 lipca bieżącego roku. Zaznaczyła, że nie ma jakiegokolwiek majątku. Pozostaje w leczeniu, jednak niektórych lekarstw nie wykupuje z uwagi na brak środków. Stałe wydatki strony to: lekarstwa - 150 zł, opłaty mieszkaniowe - 400 zł, środki czystości - 80 zł, wyżywienie - 300 zł, Internet i telefon - 120 zł.
Powyższe dane uznano za niewystarczające do rozpoznania wniosku o przyznanie prawa pomocy, jak też za budzące wątpliwości z uwagi na zadeklarowaną przez stronę nadwyżkę wydatków nad dochodem. Dlatego wezwano wnioskodawczynię o podanie dodatkowych informacji i przedłożenie stosownych dokumentów.
W odpowiedzi H. B. wskazała, że obecnie nie pobiera żadnego świadczenia z pomocy społecznej. W lipcu tego roku pobrała ostatni raz (w związku ze śmiercią ojca) zasiłek dla opiekuna. Posiada dziewiętnastoletni samochód, którego koszt utrzymania to ok. 150 zł miesięcznie. Dnia 8 kwietnia bieżącego roku został jej przyznany zasiłek dla bezrobotnych w wysokości 380,07 zł.
Rozpoznając wniosek zważono, co następuje:
Postanowieniem z dnia 16 maja 2018 r. referendarz sądowy zwolnił H. B. od kosztów sądowych w całości, natomiast odmówił ustanowienia na jej rzecz pełnomocnika. Orzeczenie to nie zostało zaskarżone. Obecnie wymieniona ubiega się ponownie o przyznanie prawa pomocy w całkowitym zakresie. Z mocy art. 249a ustawy z dnia 30 sierpnia 200r r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302), zwanej dalej "P.p.s.a.", jeśli rozpoznanie wniosku o prawo pomocy stało się zbędne, postępowanie w tym przedmiocie podlega umorzeniu. Mając więc na uwadze, że skarżąca nie ma obowiązku uiszczenia jakichkolwiek kosztów sądowych w niniejszej sprawie z uwagi na przyznane jej zwolnienie, orzeczono o umorzeniu postępowania w tym przedmiocie w oparciu o wskazany przepis.
Uwzględniając powyższą okoliczność, a zatem zwolnienie strony od kosztów sądowych rozważono, czy spełnia ona przesłankę przyznania całkowitego prawa pomocy. W świetle bowiem art. 245 § 2 P.p.s.a., zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego to najszerszy wymiar przewidzianego przez ustawodawcę wsparcia. Skierowane jest ono do osoby, która nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a to w myśl art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a. Adresatem powyższego jest zatem osoba uboga, jednak z uwagi na wyjątkowość instytucji prawa pomocy okoliczność ta nie może budzić jakichkolwiek wątpliwości. Zasadniczo bowiem, zgodnie z art. 199 P.p.s.a., to strony postępowania sądowego obowiązane są do poniesienia łączących się z nim kosztów, a ilość środków przeznaczonych na sfinansowanie instytucji prawa pomocy jest ograniczona. Dlatego też rozpoznający wniosek o wsparcie Państwa musi być przekonany, że ustawowa przesłanka udzielenia powyższego została rzeczywiście spełniona. Tymczasem w przypadku niniejszego wniosku istnieją wątpliwości co do rzeczywistej sytuacji materialnej strony i takowe istniały także w odniesieniu do pierwszego z wniosków strony i nie zostały one dostatecznie wyjaśnione. Mianowicie, ciągle istnieje nadwyżka wydatków strony (1200 zł) nad dochodami (904 zł). Skarżąca nadal, mimo deklarowania trudnej sytuacji finansowej, nie korzysta ze świadczeń z pomocy społecznej. Poza tym, wydaje stosunkowo duże środki na telefon i Internet (120 zł) oraz utrzymanie samochodu (150 zł), co może budzić zdziwienie, jeśli kwoty te porówna się z wielkością uzyskiwanego przez wnioskodawczynię dochodu i wielkością deklarowanego wydatku na wyżywienie dwójki osób (300 zł), który wydaje się zupełnie nieadekwatny do potrzeb w tym zakresie. Poza tym, koszty łączące się z posiadaniem samochodu nie należą z pewnością do wydatku koniecznego tj. takiego, który przesądza o zaspokojeniu podstawowych potrzeb. Zarówno przy rozpoznawaniu pierwszego, jak i obecnego wniosku nie jest jasne, czy skarżąca faktycznie prowadzi oddzielne gospodarstwo domowe pomimo wspólnego mieszkania z matką. Zgodnie z jej deklaracją, ponosi bowiem tylko część opłat związanych z utrzymaniem domu. Ponadto, podkreślenia wymaga, że skarżąca nie udzieliła odpowiedzi na skierowane do niej w wezwaniu pytanie o podejmowanie prac dorywczych i ewentualny dochód z tym związany, jak też nie ustosunkowała się do pytania odnośnie do wskazywanej wyżej nadwyżki wydatków nad dochodami.