Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Elżbieta Mazur - Selwa po rozpoznaniu w dniu 17 września 2018 r. w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym sprzeciwu E. R. od postanowienia referendarza sądowego z dnia 29 sierpnia 2018 r. sygn. akt II SA/Rz 825/18 w sprawie przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi wyżej wymienionej na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] maja 2018 r nr [...] w przedmiocie ustalenia warunków zabudowy postanawia utrzymać zaskarżone postanowienie w mocy.
Zaskarżonym postanowieniem referendarz sądowy przyznał wnioskodawczyni prawo pomocy w zakresie zwolnienia jej od połowy wpisu od skargi, w pozostałym zakresie odmówił wnioskowi. Zaznaczył, że zobowiązania o charakterze cywilnoprawnym nie mogą mieć pierwszeństwa przed należnościami sądowym, a ze złożonego przez wnioskodawczynię oświadczenia wynika, że zobowiązania te obejmują znaczną część jej dochodów, ponadto z podanych przez nią informacji wynika, że może ona liczyć na pomoc osób trzecich, co również ma wpływ na ocenę jej zdolności w opłaceniu należności sądowych.
W sprzeciwie wnioskodawczyni nie zgadza się z dokonaną oceną. Podniosła, że sprawa nie została przez nią zainicjowana, korzysta z przysługującego jej prawa składania środków zaskarżenia. Podkreśliła również, że umowę najmu zawarła dopiero w dniu 1 lipca 2018 r. i dopiero od tego momentu otrzymuje z tego tytułu czynsz. Wcześniej utrzymywała się wyłącznie z emerytury o wysokości 1.369,15 zł, do czerwca 2018 r. zamieszkiwała z córką, która wraz z rodziną partycypowała w kosztach utrzymania domu. Do sprzeciwu dołączyła, oświadczenie córki potwierdzające powyższą okoliczność.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.; dalej: "P.p.s.a."), w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Przedmiotem rozpoznania jest wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, który mieści się w zakresie wniosku przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że zasadą obowiązującą w postępowaniu sądowoadministracyjnym, jak również w innych postępowaniach jest obowiązek ponoszenia kosztów postępowania związanych ze swoim udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej - art 199 P.p.s.a.
Wyjątkiem od tej zasady jest między innymi instytucja prawa pomocy.
Na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. osobie fizycznej przysługuje prawo pomocy w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Instytucja prawa pomocy została przewidziana dla najuboższej części społeczeństwa, dla której obowiązek poniesienia kosztów sądowych stanowiłby barierę w dostępie do Sądu, których sytuacja majątkowa nie pozwala na pokrycie jakichkolwiek kosztów sądowych ( prawo pomocy w zakresie całkowitym), bądź których pokrycie wiązałoby się z uszczerbkiem dla wydatków koniecznych w niezbędnym utrzymaniu ( prawo pomocy w zakresie częściowym ).
Wydatki sądowe związane z dochodzeniem praw przed sądem nie mogą ustępować innym wydatkom wynikającym z umów cywilnoprawnych, czy też zakupom dóbr konsumpcyjnych innych niż niezbędne do życia. Nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia dla obciążania kosztami sądowymi innych podatników znajdujących się w takiej samej bądź podobnej sytuacji do wnioskodawców.