Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Rzeszowie Agata Kosowska-Dudzik po rozpoznaniu w dniu 6 września 2018 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym wniosku S. Z. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi S. Z. i J. Ś. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] lipca 2018 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji dotyczącej odszkodowania za przejęcie prawa własności nieruchomości - postanawia - odmówić przyznania wnioskodawczyni prawa pomocy.
S. Z., wraz ze skargą decyzję Wojewody [...] stwierdzającą nieważność decyzji dotyczącej ustalenia odszkodowania za przejęcie prawa własności nieruchomości, złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Podała, że nie posiada środków na ich pokrycie. Ma 75 lat, jest wdową pozostającą w leczeniu. Skarżąca wskazała, że pobiera emeryturę w wysokości 1021,14 zł, jak też prowadzi działalność gospodarczą, Z przedłożonych dokumentów podatkowych wynika, że w 2017 r. wymieniona uzyskała dochód z tej działalności w kwocie 10 230,32 zł. Wydatki wnioskodawczyni to: prąd - 50 zł, gaz - 50 zł, woda i ścieki - 120 zł, leczenie - 250 zł, opał - 1000 zł na sezon, dojazd - 100 zł.
Rozpoznając wniosek zważono, co następuje:
Brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku S. Z., a to wobec niewykazania przez nią, iż istotnie znajduje się w trudnej sytuacji finansowej. Tylko zaś takie złe położenie materialne może stanowić podstawę do odstąpienia od obowiązującej w postępowaniu sądowym zasady, że to strony postępowania sądowego ponoszą jego koszty, a wyrażonej w art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302), zwanej dalej "P.p.s.a.". Prawo pomocy stanowi wyjątek od tej reguły, a zatem może mieć zastosowanie tylko wówczas, gdy nie ma wątpliwości co do tego, że strona rzeczywiście nie jest w stanie sama sfinansować swojego udziału w sprawie. Przy czym to do strony należy udowodnienie powyższego. Tylko więc od tego co wnioskodawca przedstawi zależy w istocie sposób rozpoznania jego wniosku o wsparcie ze środków Skarbu Państwa. W myśl art. 245 § 3 P.p.s.a. zwolnienie od kosztów sądowych to prawo pomocy w częściowym zakresie. Zgodnie natomiast z art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a., przesłanką jego przyznania jest niemożność poniesienia pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Skarżąca S. Z. nie udowodniła, że poza zakresem jej możliwości płatniczych znajduje się poniesienie kosztów sądowych w niniejszej sprawie. Przy rozpoznawaniu wniosku o prawo pomocy istotne jest zestawienie wszystkich ewentualnych kosztów sądowych w sprawie z wielkością dochodów strony i innych osób, które tworzą z nią wspólne gospodarstwo domowe. Z dokonanego w niniejszej sprawie porównania wynika, że łączny miesięczny dochód strony to ok. 1800 zł (emerytura i działalność gospodarcza), gdzie stałe wydatki strony to ok. 655 zł (tj. bez wyżywienia), zaś aktualna wysokość kosztów sądowych (wpis od skargi) to kwota 200 zł. Następne zaś koszty sądowe, jeżeli w ogóle powstanie obowiązek ich uiszczenia będą już niższe, a poza tym, obowiązek ten pojawi się dopiero na dalszych etapach postepowania sądowego.
Skoro więc strona bez problemu zapewnia sobie podstawowe utrzymanie, a poza tym zostają jej wolne środki, to brak jest możliwości przyznania wsparcia w ramach instytucji prawa pomocy. Ta ostatnia skierowana jest bowiem do osób ubogich, mających duże trudności z zaspokojeniem niezbędnych potrzeb. Trudności takich w przypadku wnioskodawczyni nie stwierdzono. Ocena ta pozostaje aktualna nawet przy założeniu, że obecnie dochód uzyskiwany przez stronę z tytułu działalności gospodarczej jest niższy niż w ubiegłym roku. Jak już bowiem wyżej podano, stałe wydatki wnioskodawczyni (choć bez wyżywienia) to ok. 653 zł, zaś aktualna wielkość kosztów sądowych tj. 200 zł nie jest obiektywnie rzecz biorąc wysoka.
Osoby, które posiadają stałe dochody powinny samodzielnie pokrywać koszty związane z ich udziałem w danym postępowaniu sądowym, a prawo pomocy to wyjątek od tej reguły, który może mieć zastosowanie tylko w sytuacjach szczególnych.
Mając to wszystko na względzie uznano, że wniosku S. Z. nie można uwzględnić i odmówiono zwolnienia jej od kosztów sądowych na podstawie art. 258 § 2 pkt 7 w zw. z art. 245 § 3 i art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.