Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Rzeszowie Agata Kosowska-Dudzik po rozpoznaniu w dniu 6 września 2018 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym wniosku J. Ś. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi S. Z. i J. Ś. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] lipca 2018 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji dotyczącej odszkodowania za przejęcie prawa własności nieruchomości - postanawia - odmówić przyznania wnioskodawczyni prawa pomocy.
Wraz ze skargą na decyzję Wojewody [....] stwierdzającą nieważność decyzji dotyczącej ustalenia odszkodowania za przejęcie prawa własności nieruchomości J. Ś. wniosła o zwolnienie od kosztów sądowych z uwagi na brak środków finansowych. Wskazała, że mieszka w domu o pow. 170 m.kw. wraz z córką i szesnastoletnią wnuczką. Majątek rodziny to także nieruchomości rolne o pow. 1,21 ha, częściowo obsadzone. Skarżąca pobiera emeryturę w kwocie 1600 zł, natomiast jej córka uzyskuje wynagrodzenie za pracę w wysokości 1500 zł. Comiesięczne wydatki są następujące: gaz - 115 zł, prąd - 75 zł, woda - 50 zł, ogrzewanie - 233 zł, lekarstwa - 150 zł. Z dołączonych do wniosku dokumentów wynika ponadto, że miesięczny koszt ubezpieczenia gospodarstwa rolnego to ok. 46 zł, telefon i Internet - 220 zł, a łączne zobowiązanie pieniężne - ok. 32 zł. Załączony natomiast wycinek przekazu pocztowego wskazuje na kwotę 1687 zł tytułem świadczenia emerytalnego uzyskiwanego przez J. Ś.
Rozpoznając wniosek zważono, co następuje:
Po analizie przedstawionych wyżej danych wniosku J. Ś. uznano, że brak jest podstaw do jego uwzględnienia. Przedmiotem żądania wymienionej jest zwolnienie od kosztów sądowych, a więc częściowe prawo pomocy, o czym stanowi art. 245 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302), zwanej dalej "P.p.s.a.". Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. przyznawane jest ono osobie, która wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Brzmienie tego ostatniego przepisu nie pozostawia wątpliwości co do tego, że to wnioskodawca winien udowodnić, że zasadnym jest uczynienie w jego wypadku odstępstwa od obowiązującej w postępowaniu sądowym zasady odpłatności tego postępowania ciążącej na stronach (wyrażonej w art. 199 P.p.s.a.). Zadaniem ubiegającego się zatem o wsparcie ze środków Skarbu Państwa jest podanie takich informacji oraz ewentualnie przedłożenie potwierdzających je dokumentów, z których wynika istotnie trudna sytuacja finansowa strony. Tylko więc, kiedy strona nie jest w stanie samodzielnie, i to z przyczyn obiektywnych, pokryć kosztów związanych z postępowaniem sądowym, wówczas możliwe jest dofinansowanie ze środków publicznych. Prawo pomocy nie ma bowiem za zadanie umożliwiać bezpłatnego dostępu do sądu osobom, które własnymi siłami, bez jakichkolwiek bądź też większych trudności mogą sfinansować swój udział w danym postępowaniu sądowym. Służy zaś osobom ubogim, dla których uiszczenie kosztów sądowych stanowi bardzo dużą trudność skutkującą powstaniem uszczerbku w koniecznym utrzymaniu. O tego rodzaju uszczerbku nie można jednakże mówić w przypadku J. Ś., której stałe, comiesięczne wydatki to kwota ok. 920 zł, co stanowi ok. 1/3 dochodów strony. Wprawdzie wydatki te nie obejmują wyżywienia, jednakże bez wątpienia można przyjąć, że pozostała do dyspozycji kwota ok. 2200 zł jest wystarczającą, by pokryć z niej zarówno koszt powyższego (tj. żywności), jak też koszty sądowe w sprawie niniejszej, których obecna wysokość to 200 zł z tytułu wpisu od skargi. Kolejne zaś ewentualne koszty sądowe w niniejszej sprawie będą już niższe.
Należy także zwrócić uwagę, że tylko wydatki o koniecznym charakterze mogą wyprzedzać obowiązek zapłaty kosztów postępowania sądowego. Trudno zaś za taki uznać ten na telefon i Internet w wymiarze 220 zł. Nie może też umknąć uwadze, że skarżąca jest właścicielką działek rolnych o pow. 1,21 ha, które być może przynoszą albo mogą przynosić jakiś dodatkowy dochód np. w postaci środków z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Informacje wskazane przez wnioskodawczynię absolutnie nie potwierdzają, by znajdowała się ona w trudnej sytuacji materialnej. Przeciwnie, świadczą o zaspokojonych podstawowych potrzebach i to bez najmniejszego wysiłku. Przyznanie w takich okolicznościach prawa pomocy stanowiłoby niewątpliwie o nadużyciu tej instytucji jako skierowanej do osób biednych, mających kłopoty z zapewnieniem sobie i pozostałym osobom wchodzących do wspólnego z nimi gospodarstwa domowego podstawowego utrzymania.
Z tych wszystkich względów orzeczono o odmowie zwolnienia wnioskodawczyni od kosztów sądowych, czego podstawę stanowi art. 258 § 2 pkt 7 w zw. z art. 245 § 3 i art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.