Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie - Wojciech Wiktorowski po rozpoznaniu w dniu 27 września 2013 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku L.N. z dnia 3 września 2013 r. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata lub radcy prawnego w sprawie ze skargi L.N. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] czerwca 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku postanawia: ustanowić w niniejszej sprawie dla L.N. adwokata w ramach przyznania prawa pomocy, o którego wyznaczenie zwrócić się do Okręgowej Rady Adwokackiej w W.
We wniosku z dnia 3 września 2013 r. L.N. zwróciła się o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, tj. o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu.
Z treści wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz z treści akt administracyjnych wynika, że źródłem utrzymania w czteroosobowym gospodarstwie domowym skarżącej, które prowadzi wraz z pełnoletnią córką i synem oraz małoletnim wnukiem jest jej wynagrodzenie za pracę w wysokości 1.500 zł, renta socjalna córki w wysokości 750 zł, renta rodzinna syna w wysokości 850 zł, alimenty przyznane na rzecz wnuka w kwocie 350 zł, a także przyznany córce zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 zł.
Dzieci skarżącej i jej wnuk są osobami przewlekle chorymi i niepełnosprawnymi. Osoby te wymagają stałej opieki.
Wyłącznym składnikiem majątku rodziny jest lokal mieszkalny o powierzchni 46m2.
W uzasadnieniu wniosku skarżąca opisała sytuację materialną rodziny jako trudną. Zwróciła uwagę na niskie dochody. Łączne, miesięczne wydatki w gospodarstwie domowym skarżąca oszacowała na kwotę 1.310 zł
W myśl art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.; dalej powoływanej jako P.p.s.a.), prawo pomocy przysługuje osobie fizycznej w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, zaś w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
W niniejszej sprawie skarżąca wykazała, że zarówno wysokość, jak i charakter świadczeń będących źródłem utrzymania jej rodziny, w zestawieniu z liczbą osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, nie pozwalają jej na poniesienie kosztów ustanowienia pełnomocnika z wyboru bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Należy bowiem zauważyć, że na źródło utrzymania rodziny składają się w znaczącej części świadczenia przyznane na dzieci i wnuka. Z kolei świadczenia te przyznano z uwagi na sytuację materialną rodziny i stan zdrowia jej członków.
Natomiast w odniesieniu do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych należy wyjaśnić, że skarżąca w niniejszej sprawie korzysta z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych na podstawie art. 239 pkt 1 lit. e P.p.s.a. W myśl tego przepisu nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych strona skarżąca działanie, bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Niniejsza sprawa dotyczy świadczenia w drodze wyjątku, czyli świadczenia z ubezpieczenia społecznego, które mieści się w powyższej kategorii spraw.
Ustawowy charakter zwolnienia oznacza, że strona skarżąca przewlekłość organu w tej kategorii spraw nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych już od momentu wszczęcia postępowania sądowoadministracyjnego (wniesienia skargi) poprzez cały tok tego postępowania, zarówno przed sądem pierwszej instancji - wojewódzkim sądem administracyjnym - jak i przed sądem II instancji - Naczelnym Sądem Administracyjnym.
Z kolei, zgodnie z art. 262 P.p.s.a., przepisy o przyznaniu prawa pomocy, w zakresie dotyczącym zastępstwa prawnego na zasadach prawa pomocy, mają odpowiednie zastosowanie do stron korzystających z ustawowego zwolnienia od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych.
W rezultacie wniosek strony, która korzysta z ustawowego zwolnienia od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych, a występuję o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, podlega rozpoznaniu tylko w zakresie dotyczącym zastępstwa prawnego. W pozostałym bowiem zakresie o zwolnieniu od kosztów sądowych rozstrzyga sama ustawa. W odróżnieniu od zwolnienia mocą postanowienia sądu lub referendarza sądowego (zwolnienie podmiotowe zależne od sytuacji majątkowej strony), zwolnienie ustawowe ma charakter przedmiotowy i jest niezależne od sytuacji majątkowej strony i jej możliwości płatniczych.
Z tych względów na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 i art. 258 § 2 pkt 7 ppsa, postanowiono, jak w sentencji.