Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Eugeniusz Wasilewski po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku M. M. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi M.M. na decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] stycznia 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przeprowadzenia kwerendy oraz udostępnienia materiałów archiwalnych dot. S. S. postanawia odmówić przyznania prawa pomocy.
W toku postępowania sądowego w następstwie wezwania do uiszczenia wpisu sądowego od złożonej skargi (zarządzenie z dnia 31 marca 2015 r.) M. M. zwrócił się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.
Z nadesłanego urzędowego formularza wniosku wynika, że skarżący prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz z żoną M. M. oraz dwójką małoletnich dzieci. Skarżący podniósł, że od ponad pięciu lat pozostaje bez pracy, a źródłem utrzymania rodziny jest wynagrodzenie żony z tytułu umowy o dzieło i umowy zlecenia oraz czynsz z najmu jednego z mieszkań - łącznie 2.500 zł. Wnioskodawca ujawnił, że posiada dwa mieszkania w W.: jedno o powierzchni 105 m2 i drugie - 39 m2 oraz działkę budowlaną w W. w dzielnicy [...] o wielkości 384 m2, natomiast nie posiada oszczędności. Wskazał, że ciążą na nim zobowiązania z tytułu kredytu mieszkaniowego, nominowanego w euro - 42 tys. euro. Podał, że rata kredytu wynosi ok. 1300 zł miesięcznie, a kredyt jest spłacany z czynszu za najem mniejszego mieszkania. Podał nadto, że żona jest współwłaścicielem i prezesem N. Sp. z o.o., ale spółka faktycznie jest bankrutem, a majątek żony podlega egzekucji na kwotę 240 tys. zł
Zarządzeniem Przewodniczącej Wydziału II z dnia 27 lutego 2015 r. zostały wykonane kserokopie dokumentów źródłowych, dotyczących stanu majątkowego M. M. i dołączone do sprawy II KO/Wa 68/15.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Zgodnie z treścią art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) - zwanej dalej p.p.s.a., przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym - czego żąda skarżący - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Na wstępie należy podkreślić, że prawo pomocy jest instytucją stanowiącą wyjątek od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez jego strony. Z tego względu przesłanki zastosowania tej instytucji winny być interpretowane w sposób ścisły. Udzielenie prawa pomocy jest formą dofinansowania strony postępowania z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe. Nadto strona wstępująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia jego kosztów, a wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku musi uprawdopodobnić - w sposób bardzo rzetelny - okoliczności przemawiające za uwzględnieniem wniosku.
Skoro obowiązek wykazania przesłanek, o których mowa w art. 246 p.p.s.a., obciąża wnioskodawcę, winien on złożyć pełne, jasne, a przede wszystkim wiarygodne oświadczenie o swojej sytuacji rodzinnej i majątkowej. Oznacza to, że to na osobę ubiegającą się o przyznanie prawa pomocy został przerzucony ciężar przedstawienia swojej sytuacji materialnej w taki sposób, aby przekonać o zasadności złożonego wniosku. Instrumentem służącym wyjaśnieniu stanu majątkowego jest uzyskanie dodatkowego oświadczenia strony lub dokumentów źródłowych w trybie art. 255 p.p.s.a. (por. postanowienie NSA z dnia 28 stycznia 2009 r. sygn. akt II GZ 332/08 - System Informacji Prawniczej Lex nr 551914). Konsekwencją uchylenia się od tego obowiązku lub udzielenia niekompletnych informacji może być odmowa przyznania prawa pomocy (tak orzekł NSA np. w postanowieniu z dnia 30 lipca 2009 r. sygn. akt I FZ 180/09 - Lex nr 552208, w postanowieniu z dnia 28 lipca 2009 r. sygn. akt I OZ 744/09 - Lex nr 552504, w postanowieniu z dnia 23 marca 2012 sygn. akt I OZ 184/12 - 1136769 oraz w postanowieniu z dnia 28 marca 2012 r. sygn. akt I OZ 182/12 - Lex 1136768, wszystkie orzeczenia dostępne również w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych - http://orzeczenia.nsa.gov.pl).