Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia WSA - Joanna Kube po rozpoznaniu w dniu 24 września 2009 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Z.S. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych po wniesieniu sprzeciwu z dnia 14 września 2009 r. od postanowienia referendarza sądowego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 września 2009 r. sygn. akt II SA/Wa 894/09 w sprawie ze skargi Z.S. na decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] kwietnia 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia dokumentów postanawia - przyznać prawo pomocy w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych -
W dniu 14 września 2009 r. Z.S. wniósł sprzeciw od postanowienia referendarza sądowego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 września 2009 r. o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.
W uzasadnieniu sprzeciwu skarżący wskazał, że oprócz stałych wydatków na utrzymanie, które wynoszą około 400 zł ponosi także wydatki związane z zakupem leków, w części tylko zwolnionymi od opłat, aparatu słuchowego, okulistycznego oraz wydatki na artykuły budowlane przeznaczone na remont domu, które są niezbędne celem dostosowania warunków zamieszkania do jego potrzeb zdrowotnych.
W wyniku rozpoznania wniosku o przyznanie prawa pomocy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, zważył co następuje:
Zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie referendarza sądowego, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.
Prawo pomocy jest szczególną instytucją postępowania przed sądami administracyjnymi, która ma na celu zagwarantowanie konstytucyjnego prawa do sądu podmiotom, które nie są w stanie samodzielnie ponieść kosztów postępowania sądowego. Tak więc, prawo to powinno być przyznawane wówczas, gdy strona jest w bardzo trudnej sytuacji materialnej lub bytowej, a odmowa przyznania prawa pomocy uniemożliwiałaby dostęp do sądu.
Przyjętą zasadą jest, iż obowiązkiem stron jest ponoszenie kosztów sądowych związanych z udziałem w postępowaniu i tylko w wyjątkowych przypadkach może być przyznane na wniosek strony prawo pomocy. W ocenie Sądu, taki przypadek w niniejszej sprawie występuje.
Stosownie do treści art. 246 § 1 pkt 2 i art. 245 § 3 wskazanej wyżej ustawy, przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym, obejmującym między innymi zwolnienie od kosztów sądowych, następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przez uszczerbek utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej wnioskodawcy w taki sposób, iż nie jest on w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych. Podkreślenia wymaga, że regulacja prawna zawarta w art. 246 § 1 pkt 2 powołanej ustawy stanowi odstępstwo od zasady ustanowionej w art. 199 tej ustawy, stosownie do której strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zatem przytoczone we wniosku okoliczności, jak i przedstawione dokumenty powinny uzasadniać wyjątkowe traktowanie, o jakim mowa w powołanym wyżej przepisie. Oznacza to, iż to na wnoszącym wniosek o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w ciężkiej sytuacji uprawniającej do skorzystania z tego prawa, przy czym do Sądu należy uznanie tych dowodów za dostateczne do zwolnienia od kosztów.