Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Krzysztof Nesteruk po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2011 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku K.G. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi K.G. na bezczynność Rady Miejskiej w rozpoznaniu skarg na działania pracowników Urzędu Miasta w G. podjęte w sprawie uporządkowania nagrobków znajdujących się na cmentarzu komunalnym postanawia odmówić przyznania prawa pomocy.
W reakcji na postanowienie odrzucające skargę K.G. złożyła wniosek o zwolnienie jej od kosztów sądowych i ustanowienie dla niej adwokata. W jego uzasadnieniu wskazała na "brak w G. specjalisty od spraw administr i KPA i ograniczone dochody, kredyty ok. 9.000,-". Jak wynika z oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach, skarżąca prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z mężem; ich majątek składa się z domu ("100 m2 : 2") oraz "1I,766 % lokalu", a miesięczne dochody brutto, z tytułu emerytur i czynszu, wynoszą łącznie "5350". W rubrykach formularza przeznaczonych do podania dodatkowych informacji o stanie majątkowym oraz innych istotnych danych skarżąca odnotowała okoliczność pozostawania z mężem w rozdzielności majątkowej.
Rozpatrując zgłoszony wniosek zważono, co następuje:
Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.-Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270 z późniejszymi zmianami; dalej w skrócie: p.p.s.a.), strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. W celu zagwarantowania konstytucyjnego prawa do sądu osobom, które nie są w stanie samodzielnie ponieść kosztów postępowania sądowego, od zasady tej wprowadzony został wyjątek polegający na możliwości przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym.
Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika (art. 245 § 2 p.p.s.a.). Przyznanie prawa osobie fizycznej prawa pomocy w tym zakresie następuje, gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a.). Jeśli natomiast wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, następuje przyznanie jej prawa pomocy w zakresie częściowym (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.). Obejmuje ono zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika (art. 245 § 3 p.p.s.a.).
Jedyna zatem przesłanka, która decyduje o przyznaniu prawa pomocy ma charakter materialny. Wymaga to podkreślenia ze względu na pierwszy z motywów wymienionych w uzasadnieniu rozpatrywanego wniosku.
Podstawą ustaleń faktycznych, pozwalających na rozstrzygnięcie w przedmiocie prawa pomocy, są zawsze okoliczności wskazane przez wnioskodawcę. Powinna to być informacja kompletna, umożliwiająca ocenę realnej sytuacji majątkowej strony. Sąd nie ma możliwości poszukiwania z urzędu faktów przemawiających za zasadnością wniosku o przyznanie prawa pomocy. Uprawniony jest jedynie, zgodnie z przepisem art. 255 p.p.s.a., do żądania dodatkowego oświadczenia oraz przedłożenia dodatkowych dokumentów źródłowych dotyczących stanu majątkowego strony, jej dochodów lub stanu rodzinnego, jeżeli oświadczenie zawarte we wniosku okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości.
W niniejszej sprawie, nawet mimo istotnych zastrzeżeń do opisu majątku nieruchomego i nieupewnienia się, czy dochody podane zostały w wysokości brutto, należy przyjąć, iż skarżąca oraz jej mąż nie znajdują się w sytuacji, w której poniesienie kosztów postępowania w postaci wynagrodzenia za usługę prawną i wpisu od skargi kasacyjnej w kwocie 100 zł (także w sprawach o sygn. akt II SAB/Ol 94/10 i II SAB/Ol 95/10) skutkowałoby niemożnością zaspokojenia niezbędnych potrzeb bytowych. Uzyskują oni mianowicie stabilne dochody z emerytur, a ich majątek przynosi im relatywnie duże pożytki.
Odnosząc się do okoliczności podniesionych we wniosku należy nadmienić, iż rozdzielność majątkowa nie zwalnia małżonków z obowiązku wzajemnej pomocy, spłacanie kredytów nie może zaś uzasadniać przerzucenia ciężaru finansowania procesu na Skarb Państwa, czyli resztę społeczeństwa (por. np. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 maja 2010 r., sygn. akt II OZ 478/10 oraz z dnia 10 grudnia 2010 r., sygn. akt I FZ 436/10; publ. w Internecie - http://orzeczenia.nsa.gov.pl).
Uznając zatem, iż skarżąca nie wykazała zasadności przyznania jej prawa pomocy, orzeczono jak w sentencji - czyniąc to w oparciu o art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a., powierzający referendarzowi sądowemu wydawanie na posiedzeniu niejawnym postanowień co do przyznania lub odmowy przyznania prawa pomocy.