Odmowa udzielenia prasie informacji przez Najwyższą Izbę Kontroli może być zaskarżona do Naczelnego Sadu Administracyjnego /art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe, Dz.U. nr 5 poz. 24 ze zm./.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi Biuletynu Studentów Politechniki Wrocławskiej "Studentka" na odmowę udzielenia informacji przez Najwyższą Izbę Kontroli na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie (...) od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 24 listopada 1997 r. II SA/Wr 1655/97 postanawia:
uchylić zaskarżone postanowienie.
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł rewizję nadzwyczajną od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodka Zamiejscowego we Wrocławiu z dnia 24 listopada 1997 r. (...), w sprawie ze skargi Redakcji Biuletynu Studentów Politechniki W. "S." na odmowę udostępnienia przez Najwyższą Izbę Kontroli - Delegaturę w W. do wglądu dokumentów sporządzonych przez tę Izbę w Politechnice W. w 1997 r. Podstawą tej rewizji jest zarzut rażącego naruszenia art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ w związku z art. 4 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe /Dz.U. nr 5 poz. 24 ze zm./, a także naruszenia interesu Rzeczypospolitej Polskiej.
Zaskarżonym postanowieniem Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił skargę wniesioną przez Redakcję Biuletynu Studentów Politechniki W. "S." na odmowę udostępnienia jej do wglądu przez Najwyższą Izbę Kontroli - Delegaturę w W. dokumentów urzędowych sporządzonych przez nią w 1997 r. w Politechnice W. Według zaskarżonego postanowienia przedmiot skargi wniesionej przez Redakcję Biuletynu "S." wykraczał poza kognicję Naczelnego Sądu Administracyjnego określoną w art. 16 ust. 1 i art. 17 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Z tego względu skarga jako niedopuszczalna podlegała odrzuceniu na podstawie art. 27 ust. 2 tej ustawy.
Stanowisko to według Prezesa NSA jest oczywiście nietrafne. Kognicję Naczelnego Sądu Administracyjnego określają nie tylko przepisy powołane przez NSA w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, ale - jak stanowi art. 16 ust. 2 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym - także przepisy ustaw szczególnych przewidujące sądową kontrolę /stosuje on wtedy środki określone w tych przepisach/.
Jednym z takich przepisów ustaw szczególnych jest art. 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe, stosownie do którego organy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne, a w zakresie działalności społeczno-gospodarczej również organizacje spółdzielcze i osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek, są obowiązane do udzielenia prasie informacji o swej działalności /ust. 1/. Odmowę udzielenia informacji można zaskarżyć do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie miesiąca; w postępowaniu przed Sądem stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego o zaskarżaniu do sądu decyzji administracyjnej /ust. 4/.
Zdaniem Prezesa NSA odrzucenie skargi Redakcji Biuletynu "S.", jako niedopuszczalnej, nie tylko stanowi obrazę określonych przepisów, ale jest także sprzeczne z interesem Rzeczypospolitej Polskiej. Narusza ono bowiem prawo każdego do sądu zagwarantowane w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, a przez to również prawo do pozyskiwania i rozpowszechniania informacji, określone w art. 54 ust. 1 i art. 61 Konstytucji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest zasadna. Wadliwość zaskarżonego postanowienia wynika przede wszystkim z pominięcia przez NSA przepisu art. 16 ust. 2 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, a w konsekwencji także art. 4 Prawa prasowego. W myśl art. 4 ust. 1 tego Prawa organy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne, a w zakresie działalności społeczno-gospodarczej również organizacje spółdzielcze i osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek, są obowiązane do udzielania prasie informacji o swojej działalności. Odmowa udzielenia informacji może nastąpić jedynie ze względu na ochronę tajemnicy państwowej i służbowej oraz innej tajemnicy chronionej ustawą /art. 4 ust. 2/. Na żądanie redaktora naczelnego odmowa powinna przy tym zostać doręczona zainteresowanej redakcji w formie pisemnej /w terminie trzech dni - art. 4 ust. 3/ i może być zaskarżona do Naczelnego Sądu Administracyjnego /art. 4 ust. 4/. Możliwość wniesienia skargi do NSA w razie odmowy udzielenia informacji dotyczącej działalności określonego organu państwowego i innych jednostek organizacyjnych wymienionych w art. 4 ust. 1 Prawa prasowego jest wyraźnie przewidziana w art. 4 ust. 4 tego Prawa. Stąd też, między innymi, chybione jest powoływanie się w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia NSA na okoliczność, iż w myśl art. 17 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym w razie bezczynności organów Sąd ten rozpoznaje skargi /na bezczynność organów/ tylko w przypadkach określonych w jej art. 16 ust. 1 pkt 1-4. Odmowa udzielenia informacji o swojej działalności nie może być przy tym identyfikowana z bezczynnością organu w rozumieniu art. 17 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Zakresem kontroli /kognicji/ NSA objęte są przypadki odmowy udzielania informacji niezależnie od tego czy odmowa ta jest, czy nie jest uzasadniona, byleby tylko przedmiotem skargi była odmowa dotycząca udzielenia prasie "informacji o swojej działalności" przez jednostki organizacyjne wskazane w art. 4 ust. 1 /a także ust. 5/ Prawa prasowego. W szczególności przedmiotem badania przez NSA ma być przy tym to, czy odmowa udzielenia informacji była uzasadniona ze względu na ochronę tajemnicy państwowej i służbowej oraz innej tajemnicy chronionej ustawą. Z mocy art. 4 ust. 6 Prawa prasowego wyłączenie kognicji NSA dotyczy tylko organów władzy państwowej i wymiaru sprawiedliwości; do organów tych nie odnosi się również powinność doręczenia odmowy udzielania informacji zainteresowanej redakcji. Do kategorii organów wymienionych w art. 4 ust. 6 Prawa prasowego nie należy Naczelna Izba Kontroli i stąd bezpodstawne było odrzucenie przez NSA zaskarżonym postanowieniem skargi Redakcji Biuletynu Studentów Politechniki W. "S." Z powodów w niej wskazanych zasadny jest również zarzut rewizji nadzwyczajnej dotyczący naruszenia interesu Rzeczypospolitej Polskiej.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy (...) orzekł jak w sentencji.