Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku Agnieszka Dusza-Kasprzyk po rozpoznaniu w dniu 15 października 2012 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku W. K. o przyznanie prawa pomocy w sprawie z jego skargi na uchwałę Rady Miejskiej z dnia 25 stycznia 2012 r., nr [...] w przedmiocie ustalenia strefy płatnego parkowania na terenie miasta oraz wysokości stawek opłat za parkowanie postanawia: odmówić przyznania skarżącemu prawo pomocy.
Wnioskiem, uzupełnionym na formularzu PPF w dniu 31 sierpnia 2012 r., W. K. zwrócił się o przyznanie w niniejszej sprawie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. Wraz z wnioskiem przedłożono odpis pisma komornika sądowego o wysłuchaniu wierzyciela i dłużnika przed zawieszeniem lub umorzeniem postępowania w trybie art. 827 kpc.
W złożonym oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wnioskodawca podał, że nie uzyskuje żadnego dochodu, nie jest właścicielem nieruchomości, nie posiada oszczędności, papierów wartościowych ani przedmiotów o wartości powyżej 3.000 euro, prowadzi samodzielnie gospodarstwo domowe. W uzasadnieniu wniosku wnioskodawca podał, że komornik odebrał mu bydło i sprzęt rolniczy, które służyły do prowadzenia produkcji rolnej.
Rozpatrując wniosek W. K. o przyznanie prawa pomocy referendarz sądowy nie dopatrzył się istnienia przesłanek uzasadniających przyznanie takiego prawa.
Zgodnie z art. 245 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 t.j.) - zwanej w dalszej części "P.p.s.a" prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym (§ 1). Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 2). Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 3).
W myśl art. 246 § 1 P.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:
1) w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;
2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Instytucja prawa pomocy stanowi jedną z gwarancji realizacji konstytucyjnej zasady prawa do sądu jako podstawowego standardu państwa prawnego. Celem tej instytucji jest zapewnienie dostępu do sądu administracyjnego osobom, którym brak środków finansowych dostęp ten uniemożliwia.
Warto wskazać, że przytoczone powyżej przepisy stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Udzielenie stronie prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Należy podkreślić, że opłaty sądowe, do których także zalicza się wpis, stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienia od ponoszenia tego rodzaju danin stanowią odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 ustawy zasadniczej. Dlatego też mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli. Z ich bowiem środków pochodzą dochody budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia skarżącego z obowiązku ich ponoszenia.