Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku Adam Osik po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2018 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku A z siedzibą w S. o przyznanie prawa pomocy w sprawie z jego skargi na postanowienie Komisarza Wyborczego z dnia 17 listopada 2017 r., nr [...] w przedmiocie odrzucenia wniosku w sprawie przeprowadzenia referendum dotyczącego odwołania Prezydenta Miasta postanawia: 1) umorzyć postępowanie w sprawie przyznania prawa pomocy w zakresie dotyczącym żądania zwolnienia od kosztów sądowych; 2) odmówić wnioskodawcy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez ustanowienie radcy prawnego.
A z siedzibą w S. wniosło o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego. W uzasadnieniu wniosku A wskazało, że jest organizacją pozarządową, utrzymującą się wyłącznie ze składek członkowskich, nie posiada majątku oraz innych środków finansowych. A nie posiada kapitału zakładowego, środków trwałych, wykazało za ostatni rok obrotowy zyska w kwocie 1660 zł też zysku. Na rachunku bankowym zgromadzone są środki w wysokości 50 zł. Jedynymi dochodami A są składki członkowskie w wysokości 10 zł miesięcznie.
Zaskarżone postanowienie, którym odrzucono wniosek inicjatora referendum o przeprowadzenie referendum lokalnego w sprawie odwołania Prezydenta Miasta, zostało podjęte na podstawie art. 22 ust. 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 400 ze zm.). Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym inicjatorowi referendum służy skarga na powyższe postanowienie do sądu administracyjnego w terminie 14 dni od dnia doręczenia postanowienia. Podkreślić należy, że zgodnie z treścią art. 1 ust. 2 ustawy o referendum lokalnym, w zakresie nieuregulowanym w ustawie do referendum lokalnego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112 ze zm.).
Stosownie zaś do art. 6 Kodeksu wyborczego wszelkie pisma oraz postępowanie sądowe i administracyjne w sprawach wyborczych są wolne od opłat administracyjnych i kosztów sądowych. Do spraw wyborczych należy zaliczyć sprawę przeprowadzenia referendum lokalnego dotyczącego odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego, zatem A nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych w niniejszej sprawie. Z tych względów orzeczono jak w punkcie pierwszym sentencji postanowienia, w oparciu o art. 249a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.) - dalej jako "p.p.s.a.", uznając, że rozpoznanie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych stało się zbędne.
W związku z powyższym wniosek należy rozpoznać w zakresie ustanowienia pełnomocnika z urzędu, a więc ocenić, czy spełnia przesłanki przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym. Zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 w związku z art. 245 § 2 p.p.s.a. można przyznać prawo pomocy w zakresie częściowym osobie prawnej, a także innej jednostce nieposiadającej osobowości prawnej, gdy jednostka ta wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.
Instytucja prawa pomocy, uregulowana w art. 243-262 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.), stanowiąc jedną z gwarancji realizacji konstytucyjnej zasady prawa do sądu, umożliwia dostęp do sądu osobom, które obiektywnie nie mają wystarczających środków finansowych na poniesienie kosztów prowadzonego postępowania sądowoadministracyjnego (por.: H. Knysiak - Molczyk, Pojęcie "prawo pomocy" [w:] T. Woś (red.), H. Knysiak - Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2012, s. 1077). Osoba prawna oraz inna organizacja nieposiadająca osobowości prawnej powinna wykazać nie tylko, że nie ma środków na poniesienie tych kosztów, ale także, że nie ma ich mimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania by zdobyć fundusze na pokrycie tych wydatków (J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2006, s. 504).