Referendarz Sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - Grzegorz Karcz po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2011 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku B. M. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi B. M. na decyzję Dowódcy Jednostki Wojskowej nr [...] z dnia 12 marca 2010 r. nr [...] w przedmiocie należności związanych ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej postanawia: I. umorzyć postępowanie w części obejmującej żądanie zwolnienia od kosztów sądowych, II. przyznać skarżącemu prawo pomocy w zakresie częściowym i ustanowić dla niego adwokata, którego wyznaczy Okręgowa Rada Adwokacka.
Skarżący w złożonym na urzędowym formularzu "PPF" wniosku o przyznanie prawa pomocy domagał się zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata.
Oświadczył, że nie zatrudnia i nie pozostaje w innym stosunku prawnym z jakimkolwiek kwalifikowanym pełnomocnikiem.
Objaśniając swoją sytuację rodzinną podał, że pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z żoną oraz małoletnimi córką i synem.
Określając majątek swój i osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym uwidocznił, że nie ma żadnych nieruchomości, zasobów pieniężnych ani przedmiotów wartościowych.
Na miesięczne dochody gospodarstwa domowego składa się tylko 1250 zł wynagrodzenia żony. Netto otrzymuje 954 zł.
Uzasadniając swoje starania zaakcentował, że od trzech lat przebywa w areszcie śledczym jak osoba tymczasowo aresztowana. Powiada, że nie ma tam możliwości podjęcia pracy zarobkowej. Ma żonę i dwoje małych dzieci. Nie stać go na opłacenie prawnika bo w chwili obecnej jego sytuacja majątkowa i finansowa jest bardzo trudna. Małżonka otrzymuje netto do wypłaty 954 zł z czego 470 zł pochłaniają wydatki związane z utrzymaniem mieszkania, co drugi miesiąc musi przeznaczać 170 zł na energię elektryczną a także około 200 zł na lekarstwa dla dzieci nie licząc kosztów związanych z ich nauką.
Mając na uwadze powyższe zważyć należało co następuje:
Zacząć należy od tego, że skoro niniejsza sprawa odnosi się do decyzji Dowódcy Jednostki Wojskowej nr [...] mającej za należności związane ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej a jej przedmiot opatrzono symbolem "6191" opisywanym przez załącznik nr 1 do zarządzenia Prezesa NSA z dnia 27 listopada 2003 r. w sprawie ustalenia zasad biurowości w sądach administracyjnych jako sprawa "Żołnierzy zawodowych" więc przynależy ona do zakresu spraw ze stosunków służbowych. Sytuacja taka oznacza, że skarżący jest z mocy prawa zwolniony z obowiązku uiszczania opłat sądowych i ponoszenia wydatków (art. 239 pkt. 1 lit. d ppsa w związku z art. 241 ppsa). W konsekwencji przyjęcia, że skarżący korzysta z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych jego wniosek w tym zakresie należało więc uznać za bezprzedmiotowy a w związku z tym postanowiono jak w punkcie pierwszym sentencji działając na zasadzie art. 161 §1 pkt. 3 ppsa w związku z art. 258 §1 i §2 pkt. 7 ppsa.
Bezprzedmiotowość wniosku o zwolnienie od kosztów pozostaje bez wpływu na drugie z żądań skarżącego a mianowicie ustanowienia adwokata. Zgodnie z aktualnymi poglądami doktryny sąd nie jest bowiem związany żądaniem strony zawartym we wniosku o przyznanie pomocy byleby tylko nie wyszedł ponad żądanie strony (por. komentarz J.P Tarno do art. 246 w : Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2004). W sytuacji więc gdy strona domaga się przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym, sąd może przyznać jej to prawo w zakresie częściowym obejmującym tylko ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika (art. 245 §3 in fine ppsa). Oczywiście pod warunkiem złożenia oświadczenia, że nie jest wstanie ponieść opłat za jego czynności w postępowaniu przed sądami administracyjnymi bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 §1 pkt. 2 ppsa). Oświadczenie to zgodnie z wolą ustawodawcy ma być "dokładne" (art. 252 ppsa) a owa dokładność stopniowana jest przekonaniem sądu i referendarza, że strona podnoszone przez siebie okoliczności "wykazała". Zgodnie natomiast z art. 255 ppsa jeżeli oświadczenie strony okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych względnie wzbudzi wątpliwości można zażądać od strony dodatkowych oświadczeń oraz przedłożenia dokumentów źródłowych. Zestawienie tych przepisów pozwala dojrzeć przyjętą przez ustawodawcę konstrukcję prawną, która opiera się na założeniu, że jeżeli oświadczenie strony pozwala na zorientowanie się w sytuacji strony i nie wzbudza jakichś istotnych wątpliwości to tym samym nie ma obowiązku wzywania strony o składanie dodatkowych oświadczeń i przedkładanie dokumentów źródłowych. Konkludując należy stwierdzić, że jeżeli na podstawie przyjętego oświadczenia sąd dojdzie do przekonania, że ma do czynienia z osobą "biedną" w potocznym tego słowa znaczeniu lub jeśli stwierdzi, że wymagane koszty postępowania pozostają w takiej dysproporcji z deklarowanym przez nią stanem majątkowym, że strony nie będzie stać na ich poniesienia to może wydać rozstrzygniecie bez konieczności prowadzenia dalszych czynności.