Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym we Wrocławiu Michał Kazek po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Wydziale III wniosku strony skarżącej o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi A. B. na uchwałę Rady Gminy C. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zwołania zebrania wiejskiego w celu wyboru sołtysa sołectwa D. Gminy C. postanawia odmówić przyznania prawa pomocy.
A. B. złożyła wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata. W uzasadnieniu tego żądania wskazała na swój stan majątkowy, fakt utrzymywania gospodarstwa domowego prowadzonego z uczącą się córką w domu o powierzchni 100m² (i wartości 60.000 zł) ze swojej pensji za pracę na pełny etat w kwocie 1.512 zł. Podała, że miesięcznie na media wydaje około 500 zł, natomiast na dojazdy do szkoły około 100 zł.
Z akt sprawy wynika, że w dniu 10 maja 2018 r. wnioskodawcy doręczono przesyłkę listową zawierającą wezwanie do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez przedłożenie w terminie czternastu dni od dnia doręczenia pisma, pod rygorem rozpoznania wniosku na podstawie akt sprawy, dodatkowych informacji i dokumentów źródłowych dotyczących sytuacji materialnej i rodzinnej.
Z akt sprawy wynika, że skarżąca nie zareagowała na to wezwanie.
W sprawie zważono, co następuje.
Stosownie do art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity w Dz. U. z 2017 r. poz. 1369 ze zm.) prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 2), natomiast prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 3). W przypadku osób fizycznych prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1) Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi), a w zakresie częściowym - gdy osoba ta wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (pkt 2) cyt. wyżej przepisu).
Wyżej powołane unormowania winny być odczytywane w kontekście treści art. 199 ustawy procesowej, zgodnie z którym strony ponoszą koszty postępowania zwią-zane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Nale-ży zatem przyjąć, iż zwolnienie z obowiązku uiszczenia tych kosztów stanowi wyjątek od reguły wykonania przez stronę tego obowiązku, który sprzyja rozwadze w wyborze sądowej drogi i sposobu dochodzenia swoich praw. W konsekwencji przepisy Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi określające przesłanki przyznania prawa pomocy nie mogą być interpretowane według reguł wykładni rozszerzającej. Nadto zastosowanie przez ustawodawcę wskazanej wyżej formuły uregulowania instytucji prawa pomocy obliguje wnioskodawcę do zachowania szczególnej staranności przy wykazywaniu podstaw, które uzasadniają jego żądanie.
Z regulacji prawnych dotyczących kosztów postępowania sądowego można wysnuć wniosek, że są one zasadą, natomiast zwolnienie z ich uiszczenia winno nastąpić w sytuacjach wyjątkowych. Instytucja zwolnienia od kosztów postępowania sądowego jest instytucją stosowaną w przypadku osób charakteryzujących się ubóstwem, tj. całkowicie pozbawionych środków do życia ze względu na okoliczności życiowe. Zdaniem referendarza sądowego ubiegający się o taką pomoc powinni poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania.