Zgodnie z art. 19 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ Sąd ten nie jest właściwy w sprawach należących do właściwości innych sądów.
Z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych /Dz.U. nr 137 poz. 887/ wynika jednoznacznie, że od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, dotyczących między innymi ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz ich wymiaru, przysługuje odwołanie do sądu powszechnego, według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu na rozprawie sprawy ze skargi Elżbiety B. na bezczynność Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, polegającą na niewydaniu decyzji w sprawie świadczeń pieniężnych postanawia - odrzucić skargę.
Elżbieta B. wniosła w dniu 2 czerwca 2000 r. skargę na bezczynność Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, polegającą na niewydaniu w ustawowym terminie decyzji w sprawie świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego obejmujących zasiłek chorobowy, zasiłek porodowy, zasiłek macierzyński i zasiłek rodzinny. Zażądała także ukarania Prezesa grzywną, w związku "(...) z rażącym naruszeniem prawa przez urzędników kierowanej przez niego instytucji (...)".
Zakład Ubezpieczeń Społecznych przedstawił w odpowiedzi na skargę między innymi decyzję Oddziału ZUS w J. z dnia 7 lutego 2000 r. o odmowie prawa do zasiłku chorobowego oraz decyzję II Oddziału ZUS w W. z dnia 12 września 2000 r. o niepodleganiu Elżbiety B. ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu zatrudnienia w firmie "P.".
Na pytanie Sądu Elżbieta B. oświadczyła w piśmie z dnia 3 listopada 2000 r., że podtrzymuje skargę, a jednocześnie zarzuca naruszenie prawa "(...) w postaci wydania w dniu 25 października 2000 r. decyzji (...)". Ponadto podniosła szereg nowych zarzutów w kolejnym piśmie z dnia 21 listopada 2000 r.
Pełnomocnicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wnieśli na rozprawie o odrzucenie skargi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 19 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ Sąd ten nie jest właściwy w sprawach należących do właściwości innych sądów. Taka sytuacja zachodzi w rozpatrywanej sprawie. Z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych /Dz.U. nr 137 poz. 887/ wynika jednoznacznie, że od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, dotyczących między innymi ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz ich wymiaru, przysługuje odwołanie do sądu powszechnego, według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Już z tej przyczyny Naczelny Sąd Administracyjny nie jest właściwy ocenić, ani czy wydanie decyzji z dnia 25 października 2000 r. stanowiło naruszenie prawa, ani też, czy doszło do naruszeń prawa opisanych w piśmie z dnia 21 listopada 2000 r.
Jeśli zaś chodzi o skargę na bezczynność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, to niezależnie od faktu, że wydanie decyzji /zarówno trafnej, jak i wadliwej/ uczyniło sprawę bezprzedmiotową, to przede wszystkim i ta skarga była niedopuszczalna w świetle powołanego wyżej art. 19 pkt 1 ustawy o NSA. Art. 83 ust. 3 wspomnianej już uprzednio ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przyznaje bowiem stronie odwołanie do sądu powszechnego także w wypadku bezczynności /niewydania decyzji/ Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W tej sytuacji art. 17 ustawy o NSA nie ma zastosowania.
Nie jest wreszcie dopuszczalne zgłoszenie żądania ukarania grzywną Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z powodów naruszenia prawa przez urzędników kierowanej instytucji. Takiej możliwości nie daje stronie żaden przepis prawa. Art. 31 ust. 1 ustawy o NSA pozwala wprawdzie ukarać grzywną organ administracyjny, ale dotyczy to sytuacji, gdy organ ten nie wykonał w całości lub w części orzeczenia Sądu. Naczelny Sąd Administracyjny nie wydawał orzeczenia nakładającego jakiekolwiek obowiązki na Prezesa ZUS.
Skoro skarga w całości była niedopuszczalna, to Sąd zobligowany był do jej odrzucenia na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o NSA.