Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu - Damian Mataczyński po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2010r. na posiedzeniu niejawnym wniosku J.K. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia radcy prawnego w sprawie ze skargi na uchwałę Rady Gminy Tarnowo Podgórne z dnia 4 listopada 2003r. nr XXII/132/2003 w przedmiocie w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego postanawia przyznać prawo pomocy w zakresie ustanowienia radcy prawnego, którego wyznaczy Okręgowa Izba Radców Prawnych w Poznaniu i odmówić zwolnienia od kosztów sądowych
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w dniu 30 listopada 2010r. wydał postanowienie, w którym odrzucił skargi A.W. i J.K. na uchwałę Rady Gminy Tarnowo Podgórne z dnia 4 listopada 2003r. nr XXII/132/2003 w przedmiocie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. J.K. w terminie otwartym do wniesienia skargi kasacyjnej złożył w wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia radcy prawnego. Z informacji zawartych w formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy i załączonych do niego dokumentów wynika, że wnioskodawca prowadzi gospodarstwo domowe wraz z matką a źródłem ich utrzymania jest emerytura matki w kwocie [...] zł. Dodatkowo skarżący prowadzi gospodarstwo rolne o pow. [...] ha. Do wniosku skarżący załączył kopie faktur na zakup paliwa, materiał siewny, środki ochrony roślin pasze i leki dla zwierząt, opału, usług żniwnych oraz wyciągów z konta bankowego za okres 01.08. - 31.10.2010. Z wyliczenia wnioskodawcy wynika, że za w ostatnim okresie za usługi żniwne świadczone przez SKR D zapłacił [...], energię elktr. - [...] zł., materiał siewny i środki ochrony roślin - 700 zł., pasze dla zwierząt i usługi weterynaryjne [...] zł., olej napędowy - [...] zł., naprawy sprzętu rolniczego, oleje, płyny silnikowe oraz opłaty ponoszone w związku z funkcjonowaniem gospodarstwa rolnego 9ubezpieczenia, składki, podatek rolny) - [...] zł. W związku z powyższym zysk z gospodarstwa rolnego wynosi [...] zł. Powyższa kwota zdaniem wnioskodawcy nie wystarcza na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych.
Na podstawie art. 245 § 1-3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. - dalej ppsa) prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie m.in. adwokata. Z kolei prawo pomocy z zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Prawo pomocy jest więc szczególną formą pomocy państwa przyznawanej osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej uniemożliwiającej lub ograniczającej dostęp do sądu. Przy czym, chodzi o trudną sytuację materialną danej osoby lub rodziny, ale uwzględniającą także odniesienia obiektywne, tzn. sytuację na rynku pracy, poziom wynagrodzeń i świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego oraz poziom życia większości rodzin. Co do zasady prawo pomocy nie powinno być więc udzielane osobom, które otrzymują stałe miesięczne dochody w wysokości przewyższającej kwotę przeznaczaną na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Sytuacja taka pozwala bowiem na przygotowanie się do wszczęcia akcji sądowej poprzez zaoszczędzenie odpowiednich środków na ten cel (por. M. Budachowska, Prawo pomocy w postępowaniu sądowo-administracyjnym, cz. II. Doradztwo Podatkowe 2005/9/51, Lex nr 49597). Zauważyć należy również, iż zgodnie z ogólną zasadą, strona która wniosła skargę do sądu powinna gromadzić środki finansowe na pokrycie kosztów związanych z postępowaniem sądowym. Dla uznania wniosku za uzasadniony decydujące znaczenie ma więc brak możliwości zgromadzenia środków finansowych w dłuższym okresie, o ile istniały podstawy do przewidywania tego wydatku. Potwierdza to orzecznictwo sądowe z którego wynika, że ubiegający się o zwolnienie od kosztów sądowych w każdym przypadku powinien poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdy poczynione w ten sposób oszczędności okazały się nie wystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa (zob. postanowienie SN z dnia 24 września 1984r. II CZ 104/84). Obowiązek wykazania, iż nie jest w stanie zgromadzić odpowiednich środków na opłacenie kosztów koniecznych do prowadzenia postępowania przed sądem administracyjnym, w tym również w drodze oszczędności we własnych wydatkach spoczywa jednak na wnioskodawcy.