Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie - Monika Kramek po rozpoznaniu w dniu 2 kwietnia 2014 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku K. J. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi K. J. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. z dnia [...] grudnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji odmawiającej nakazania wykonania urządzeń zapobiegających szkodom wodnym postanawia : odmówić przyznania prawa pomocy
W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu K. J. (dalej - "skarżąca") wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Oświadczyła, że jej czteroosobowa rodzina (mąż i dwoje małoletnich dzieci) utrzymuje się z dochodu w wysokości [...] zł. Wskazała, że jest osobą nieuleczalnie chorą i w związku z tym na leki i wizyty lekarskie wydaje ok. [...] zł. Bieżące opłaty (energia, czynsz i rata kredytu hipotecznego) pochłaniają [...] zł. Utrzymanie domu - [...] zł, rata za samochód - [...] zł. Po uregulowania wszystkich zobowiązań pozostaje ok. [...] zł na wyżywienie. Jako posiadany majątek wymieniła dom jednorodzinny wolnostojący - [...] m², mieszkanie [...] m² oraz nieruchomość rolną [...] ha.
Mając na względzie powyższe zważono, co następuje:
Zgodnie z art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 3).
Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 w/w ustawy przysługuje, gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (prawo pomocy w zakresie częściowym). Przy czym sformułowanie "gdy wykaże" oznacza, że ciężar dowodu spoczywa na stronie występującej z takim wnioskiem natomiast do referendarza sądowego bądź Sądu należy ocena wykazanych okoliczności.
Zwolnienie od kosztów sądowych w ramach przyznania prawa pomocy stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić tych kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Przy czym przez uszczerbek ten należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony skarżącej w taki sposób, iż nie jest ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych (por. postanowienie NSA z dnia 22.03.2005 r., sygn. akt. FZ 794/04 ). Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa, czyli w rzeczywistości o przeniesienie ciężaru kosztów postępowania na pozostałych podatników. To bowiem z ich środków pochodzą dochody budżetu Państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia skarżącego z obowiązku ich ponoszenia (por. post. SN. z dnia 24.09.1984r. sygn. II CZ 104/84 i post. NSA z dnia 10.01.2005 r., sygn. akt FZ 478/04).
Podkreślić również należy, że zwolnienie od kosztów sądowych jest odstępstwem zarówno od ogólnej zasady przewidzianej w art. 199 w/w ustawy, zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie jak i od konstytucyjnego obowiązku ponoszenia danin publicznych wynikającego z art. 84 Konstytucji RP.
Przyznanie prawa pomocy nie ma charakteru powszechnego i winno być stosowane w szczególności w stosunku do osób bezrobotnych, bez majątku, czy też takich, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są całkowicie możliwości zdobycia środków do życia. Strona skarżąca będąca osobą fizyczną powinna więc partycypować w kosztach postępowania, jeżeli ma jakiekolwiek środki majątkowe (por. postanowienie NSA z dnia 22.12.2004 r., sygn. akt. OZ 862/04 ).
Z treści wniosku wynika, że czteroosobowa rodzina skarżącej utrzymuje się z dochodu w wysokości [...] zł. Poza stałym dochodem rodzina posiada dom jednorodzinny, mieszkanie, nieruchomość rolną i samochód. Nie jest zatem skarżąca osobą ubogą pozbawioną środków do życia, bądź posiadającą środki z trudem wystarczające na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Okolicznością przemawiającą za zasadnością wniosku nie jest również fakt posiadania kredytu hipotecznego, czy tez kredytu na zakup samochodu. Świadczy to bowiem jedynie o tym, że skarżąca wraz z mężem posiada zdolność kredytową, a dodatkowo podnieść należy, że zobowiązania cywilnoprawne nie korzystają z pierwszeństwa przed obowiązkiem ponoszenia kosztów sądowych.
Uznać zatem należy, że skarżąca nie wykazała jakoby uiszczenie wpisu od skargi mogło prowadzić do powstania uszczerbku w utrzymaniu koniecznym jej rodziny.
Mając na względzie całość powyższej argumentacji, na podstawie art. 246 §1 pkt 2 oraz art. 258 §1 i §2 pkt 7 p.p.s.a., postanowiono jak w sentencji