Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Artur Kot po rozpoznaniu w dniu 14 września 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Radomiu sprzeciwu U. R. od postanowienia referendarza sądowego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 3 sierpnia 2018 r. o zwolnieniu skarżącej od wpisu od skargi ponad kwotę dwieście pięćdziesiąt złotych i odmawiającego przyznania jej prawa pomocy w zakresie ustanowienia adwokata w sprawie ze skargi U. R. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. z dnia [...] kwietnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia zaległości podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych postanowił: utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.
Wnioskiem złożonym na urzędowym formularzu, U. R. (dalej: "skarżąca") wystąpiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (dalej także jako "Sąd" lub "WSA") o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata. Podała, że prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z emerytury (miesięcznie w wysokości [...] zł), z której ponosi stałe wydatki: koszty najmu i utrzymania mieszkania - ok. [...] zł, zakup leków - [...] zł, telefon - [...] zł, ubezpieczenie własne - [...] zł, darowizna - [...] zł. Dodała, że posiada zadłużenie w banku z saldem na dzień 28 maja 2018r. (-) [...] zł. Oświadczyła również, że nie posiada żadnego majątku. Z powodu trudnej sytuacji finansowej nie dysponuje zatem żadnymi środkami finansowymi celem pokrycia kosztów niniejszego postępowania.
Postanowieniem z 3 sierpnia 2018 r. referendarz sądowy zwolnił skarżącą od wpisu od skargi ponad kwotę [...] zł i odmówił przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie. Uznał, że przedstawiona sytuacja finansowa skarżącej pozwala jej na uiszczenie połowy ustalonego w niniejszej sprawie wpisu sądowego.
W sprzeciwie od powyższego rozstrzygnięcia skarżąca podtrzymała dotychczas prezentowaną argumentację w sprawie przemawiającą w jej ocenie za uwzględnieniem wniosku o przyznanie prawa pomocy w całości. Oświadczyła, że nie posiada środków na pokrycie pozostałej części wpisu sądowego, a pomoc adwokata jest jej niezbędna w celu dochodzenia swoich praw przed sądem.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zauważył, co następuje:
Zgodnie z przepisami art. 243 § 1 i art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1302; dalej: "uppsa") właściwy sąd administracyjny może na wniosek strony przyznać jej prawo pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Zgodnie z art. 246 § 1 uppsa przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym - wówczas obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego, lub częściowym - wtedy obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków, albo od opłat sądowych i wydatków, lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 1, § 2 i § 3 uppsa). Ciężar dowodu w tym przypadku spoczywa na stronie, która ubiega się o przyznanie prawa pomocy i która ma wykazać, że znajduje się ona w tej szczególnej sytuacji uprawniającej do skorzystania z prawa pomocy. Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest formą jej finansowania z budżetu państwa i przez to powinno sprowadzać się jedynie do przypadków, w których strona nie posiada rzeczywiście środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym i wykaże to w sposób przekonywujący. Zatem wskazana instytucja ma charakter wyjątkowy i jest stosowana wobec osób o bardzo trudnej sytuacji materialnej, czyli takich, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są jakichkolwiek środków do życia, lub środki te są tak bardzo ograniczone, że wystarczają tylko na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Instytucja prawa pomocy skierowana jest zatem do tych osób, których sytuacja obiektywnie uniemożliwia poniesienie kosztów postępowania sądowego bez pomocy państwa. Innymi słowy, aby sąd administracyjny taką obiektywną niemożność wygospodarowania środków finansowych stwierdził, musi dysponować wszystkimi istotnymi danymi, obrazującymi sytuację materialną wnioskodawcy.