Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie - Monika Kramek po rozpoznaniu w dniu 2 października 2015 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku A. i R. M. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi A. i R. M. na decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia [...] czerwca 2015 r. nr [...] w przedmiocie odszkodowania za zajecie nieruchomości postanawia : - odmówić przyznania prawa pomocy-
We wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych A. i R. M. podali, że utrzymują się z renty i zasiłku przedemerytalnego w łącznej wysokości [...] zł. Ze względu na stan zdrowia pozostają po opieką poradni onkologicznej i neurologicznej. Oświadczyli, że bieżące wydatki (opłaty za mieszkanie, media, leczenie i wyżywienie) stanowią kwotę [...] zł. W części wniosku obejmującej posiadany majątek wymienili mieszkanie 39,8 m².
W odpowiedzi na wezwanie do uzupełnienia wniosku skarżący wyjaśnili, że ustalone w sprawie odszkodowanie za przejętą na rzecz Skarbu Państwa nieruchomość zostało im wypłacone w dniu [...] października 2013 r. i obecnie nie posiadają tych pieniędzy, gdyż "zużyli je na cele własne". Do pisma załączyli wyciągi z dwóch rachunków bankowych.
Mając na uwadze powyższe zważono, co następuje:
Zgodnie z art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 3).
Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 w/w ustawy przysługuje, gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (prawo pomocy w zakresie częściowym). Przy czym sformułowanie "gdy wykaże" oznacza, że ciężar dowodu spoczywa na stronie występującej z takim wnioskiem natomiast do referendarza sądowego bądź Sądu należy ocena wykazanych okoliczności.
Zwolnienie od kosztów sądowych w ramach przyznania prawa pomocy stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić tych kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Przy czym przez uszczerbek ten należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony skarżącej w taki sposób, iż nie jest ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych (por. postanowienie NSA z dnia 22.03.2005 r., sygn. akt. FZ 794/04 ). Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa, czyli w rzeczywistości o przeniesienie ciężaru kosztów postępowania na pozostałych podatników. To bowiem z ich środków pochodzą dochody budżetu Państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia skarżącego z obowiązku ich ponoszenia (por. post. SN. z dnia 24.09.1984 r. sygn. II CZ 104/84 i post. NSA z dnia 10.01.2005 r., sygn. akt FZ 478/04).
Podkreślić również należy, że zwolnienie od kosztów sądowych jest odstępstwem zarówno od ogólnej zasady przewidzianej w art. 199 w/w ustawy, zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie jak i od konstytucyjnego obowiązku ponoszenia danin publicznych wynikającego z art. 84 Konstytucji RP.