Koszty wykonania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych poniesione na gruntach stanowiących własność Państwa, ponosi właściciel tych gruntów niezależnie od tego w czyim władaniu pozostają te grunty.
Sąd Najwyższy przy udziale Prokuratora Prokuratury Generalnej rozpoznał wniosek Prokuratora Generalnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 31 stycznia 1989 r. (...) o udzielenie odpowiedzi na następujące zagadnienie prawne:
Czy za wykonane na koszt Państwa na gruntach państwowych, pozostających w użytkowaniu osoby fizycznej lub spółdzielni produkcyjnej, urządzenia melioracji wodnych szczegółowych podmioty te wnoszą na rzecz Państwa opłatę melioracyjną przewidzianą w art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 24 października 1974. r. - Prawo wodne /Dz.U. nr 38 poz. 230 ze zm./?
podjął uchwałę następującej treści:
Wątpliwości objęte pytaniem prawnym wyłoniły się w praktyce na tle ustalenia wzajemnej relacji art. 18 ust. 2 pkt 2 prawa wodnego do przepisów art. 92 i art. 93 prawa wodnego. Przepis art. 92 ust. 1 prawa wodnego stanowi, że urządzenia melioracji wodnych podstawowych i drogi dojazdowe oraz urządzenia melioracji wodnych szczegółowych na gruntach stanowiących własność Państwa są wykonywane i utrzymywane na koszt Państwa.
Według ust. 2 tego przepisu wykonywanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych na gruntach innych, niż stanowiące własność Państwa należy do właścicieli tych gruntów, urządzenia takie mogą być wykonywane na koszt Państwa za zwrotem przez właścicieli części kosztów.
Art. 93 ust. 1 prawa wodnego ustanawia drugą dalszą zasadę stanowiąc, że za wykonane na koszt Państwa urządzenia melioracji wodnych szczegółowych zainteresowani właściciele nieruchomości wnoszą na rzecz Państwa opłatę melioracyjną.
W praktyce uważa się, że przepis art. 18 ust. 2 pkt 2 prawa wodnego stanowiący, że przepisy prawa wodnego odnoszące się do właścicieli, stosuje się odpowiednio do posiadaczy, wywołuje w zakresie obowiązków ponoszenia opłat melioracyjnych taki skutek, że za wykonane urządzenia melioracji wodnych szczegółowych na gruntach stanowiących własność Państwa, opłaty ponoszą ich posiadacze samoistni jak również posiadacze, których władanie gruntami opiera się na prawie użytkowania, dzierżawy lub najmu.
Funkcję przepisu art. 18 ust. 2 pkt 2 upatruje się w celowym zamierzeniu ustawodawcy do bezpośredniego stosowania prawa wodnego do posiadaczy gruntów. Przykładem tej praktyki i zarysowanej tendencji wykładni przytoczonych przepisów prawa wodnego jest sprawa ze skargi Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej rozpoznawana przez Naczelny Sąd Administracyjny (...) SA/Po 1052/87.
Prokurator Generalny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zakwestionował zaprezentowaną przez Naczelny Sąd Administracyjny wykładnię przepisów prawa wodnego, zmierzającą do obciążenia opłatami melioracyjnymi użytkowników zmeliorowanych gruntów państwowych. Zakwestionowanie to nastąpiło w formie zgłoszenia wniosku o podjęcie uchwały udzielającej odpowiedzi na postawione pytanie prawne. Zdaniem Prokuratora Generalnego wykładnia dokonana przez Naczelny Sąd Administracyjny (...) nie jest przekonywająca. Przewidziane w art. 18 ust. 2 prawa wodnego odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących właścicieli do posiadaczy odnosi się bowiem tylko do spraw nie uregulowanych odmiennie w tej ustawie. Dotyczy na przykład ponoszenia kosztów wykonania i utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych przez posiadaczy gruntów o nieuregulowanym stanie prawnym. Natomiast nie dotyczy kosztów wykonania i utrzymania takich urządzeń na gruntach stanowiących własność Państwa, gdyż z mocy art. 92 ust. 1 prawa wodnego koszty ich wykonania i utrzymania ponosi zawsze Państwo, również wtedy, gdy grunty państwowe znajdują się w posiadaniu innych podmiotów.
Tę myśl przewodnią decydująco wspiera treść par. 5 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 września 1976 r. w sprawie melioracji wodnych /Dz.U. nr 31 poz. 182/. W myśl tego przepisu opłaty melioracyjnej nie pobiera się za urządzenia znajdujące się na gruntach stanowiących własność Państwa oraz za urządzenia na gruntach pozostających w zarządzie państwowych jednostek organizacyjnych. Sformułowanie tego przepisu wykonawczego potwierdza dodatkowo wyraźnie zasadę wyrażoną w ustawie prawo wodne, że Państwo na swoich gruntach zawsze ponosi ciężar kosztów przeprowadzonych melioracji wodnych szczegółowych, niezależnie od tego, kto użytkuje zmeliorowane grunty.