Decyzja inspektora sanitarnego stwierdzająca chorobę zawodową lub brak podstaw do jej stwierdzenia nie wiąże sądu powszechnego rozpoznającego sprawę o świadczenia z tytułu choroby zawodowej także po oddaleniu przez Naczelny Sąd Administracyjny wniesionej na nią skargi.
Na poniższe pytanie prawne Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego:
1. Czy decyzja inspektora sanitarnego stwierdzająca chorobę zawodową lub brak podstaw do jej stwierdzenia, prawomocna na skutek oddalenia przez Naczelny Sąd Administracyjny wniesionej na nią skargi, wiąże sąd powszechny rozpoznający sprawę o świadczenie z tytułu choroby zawodowej?
2. Czy wymieniona w punkcie 1 ostateczna decyzja inspektora sanitarnego, nie zaskarżona do Naczelnego Sądu Administracyjnego wiąże sąd powszechny w sprawie o świadczenie z tytułu choroby zawodowej?
Sąd Najwyższy podjął uchwałę:
I. W uzasadnieniu pytania prawnego Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego nawiązał do pkt 2 uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 1994 r. II PZP 4/94 /OSNAPU 1994 nr 11 poz. 170/ tej treści: "Sąd powszechny, rozpoznający sprawę o świadczenia z tytułu choroby zawodowej, nie jest związany decyzją inspektora sanitarnego". W ocenie Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego uchwała w tej części budzi poważne wątpliwości. Opowiadając się za związaniem sądu powszechnego w sprawach o świadczenia z tytułu choroby zawodowej decyzją inspektora sanitarnego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego jest zdania, że konieczna jest weryfikacja poglądu wyrażonego w pkt 2 powołanej uchwały.
Przedstawione pytanie prawne zostało skierowane przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do rozpatrzenia w składzie siedmiu sędziów Sądu Najwyższego.
II. W związku z wywodami zawartymi w uzasadnieniu pytania, celowe jest przytoczenie najważniejszych argumentów prawnych podanych w uzasadnieniu uchwały z dnia 16 czerwca 1994 r. II PZP 4/94 - odnośnie do jej pkt 2.
Sąd Najwyższy podkreślił, że jedynym przepisem stwierdzającym wiążący charakter ustaleń Państwowej Inspekcji Sanitarnej w sprawie uznania schorzenia za chorobę zawodową jest par. 22 rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 5 sierpnia 1983 r. w sprawie składu komisji lekarskich do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, trybu postępowania, trybu kierowania na badania przez te komisje oraz szczegółowych zasad ustalania inwalidztwa /Dz.U. 1983 nr 47 poz. 214 ze zm./. Literalne brzmienie tego przepisu przemawia za związaniem komisji lekarskich tylko ustaleniami pozytywnymi stwierdzającymi, iż schorzenie jest chorobą zawodową. Dyskusyjne wydaje się już przyjęcie, że również decyzja negatywna, tj. odmawiająca uznania schorzenia za chorobę zawodową, jest wiążąca dla komisji lekarskich.
Sąd Najwyższy stwierdził dalej, iż ostateczna decyzja inspektora sanitarnego, uznająca lub odmawiająca uznania schorzenia za chorobę zawodową, nie stanowi prejudykatu dla sądu powszechnego, niezależnie od tego, czy decyzja taka stała się ostateczna wobec upływu terminu do jej zaskarżenia, czy też wobec oddalenia skargi przez Naczelny Sąd Administracyjny, Sąd ten kontroluje bowiem jedynie legalność decyzji inspektora sanitarnego. Natomiast sąd pracy i ubezpieczeń społecznych rozstrzygając roszczenie z tytułu następstw choroby zawodowej jest zobowiązany z mocy art. 3 par. 2, art. 213, art. 234, art. 233 par. 1 Kpc do wszechstronnego zbadania i rozważenia wszystkich istotnych okoliczności sprawy.
Odwołanie od decyzji organu rentowego odmawiającej renty czy jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby zawodowej nie jest odwołaniem od decyzji inspektora sanitarnego, lecz od decyzji organu rentowego. Podobnie jest z powództwem przeciwko zakładowi pracy o jednorazowe odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej, którego wypłaty zakład pracy odmówił na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia.