Konsekwencją stwierdzenia przez Naczelny Sąd Administracyjny - na podstawie art. 31 ust. 3 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym /Dz.U. 1991 nr 109 poz. 470/ - nieważności decyzji Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, pozbawiającej stronę uprawnień przewidzianych dla kombatantów i osób represjonowanych w wyniku zastosowania przepisu art. 21 ust. 2 pkt. 4 lit. "a" ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego /Dz.U. nr 17 poz. 75 ze zm./ w tej jego części, która została uznana za sprzeczną z Konstytucją w uchwale Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 lutego 1994 r. K 15/93 /obwieszczenie Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 września 1994 r. - Dz.U. nr 99 poz. 482/ jest uchylenie skutków prawnych wywołanych wydaniem tej decyzji.
Sąd Najwyższy na poniższe pytanie prawne Rzecznika Praw Obywatelskich:
Czy pkt 3 uchwały Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 października 1993 r. w sprawie wykładni art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym /Dz.U. nr 109 poz. 470 ze zm./, nie stanowi przeszkody w przywróceniu - przy zastosowaniu art. 31 ust. 3 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym - uprawnień kombatantom i represjonowanym, za okres wsteczny, poczynając od daty oznaczonej w decyzji Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, uchylonej wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w trybie art. 207 par. 3 i art. 156 par. 1 Kpa, w związku z obwieszczeniem Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 września 1994 r. /Dz.U. nr 99 poz. 482/?
podjął uchwałę:
1. Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich o podjęcie uchwały wyjaśniającej zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości odwołuje się do art. 13 pkt 3 i art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym /t.j. Dz.U. 1994 nr 13 poz. 48 ze zm./. Powołane tu przepisy ustawy ani jakiekolwiek inne przepisy o ustroju i zakresie działania Sądu Najwyższego nie ustanawiają wymagań co do treści i formy wniosku o podjęcie przez Sąd Najwyższy uchwały, oczywiście poza tymi, które wynikają pośrednio z samej istoty - określonej w art. 13 pkt 3 cyt. ustawy z dnia 20 września 1984 r. - instytucji prawno-procesowej.
Nie oznacza to jednak, by treść wniosku nie podlegała żadnym wymaganiom merytorycznym lub formalnym. Wniosek musi odwoływać się do treści przepisów prawnych a nie np. do orzeczeń sądów, decyzji podejmowanych przez organy konstytucyjne, do wykładni prawa stosowanej w orzecznictwie, literaturze prawa itp., chociażby nawet właśnie te wypowiedzi co do treści prawa były istotną przyczyną wątpliwości, a nie sam przepis prawa odczytywany abstrakcyjne, bez odwołania się do jakiegokolwiek kontekstu. Wniosek nie może być także środkiem do uzyskania ze strony Sądu Najwyższego miarodajnych wskazówek co do pożądanego sposobu stosowania wybranego przepisu prawa w orzecznictwie sądów lub organów administracji, gdyż taki sposób rozumienia podstawowej funkcji uchwały Sądu Najwyższego zbliża ją do nie istniejącej już przecież instytucji wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej. Wreszcie wniosek o podjęcie uchwały nie może być środkiem do uzyskania miarodajnej wykładni /lub po prostu wyjaśnień/ co do treści lub właściwego stosowania orzeczenia innego sądu, gdyż tryb wyjaśniania wątpliwości powstających na tle orzeczeń i uchwał sądów unormowany jest szczegółowo w odpowiednich procedurach.
Oceniając wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 18 kwietnia 1995 r. można w nim jednak dostrzec elementy wszystkich trzech podanych wyżej sposobów pojmowania funkcji tej instytucji prawnej jaka unormowana została w art. 13 pkt 3 ustawy o Sądzie Najwyższym. Wniosek Rzecznika może być oceniany odrębnie: bądź według werbalnego brzmienia jego sentencji, bądź według przesłanek przedstawionych w uzasadnieniu. W zależności od przyjętego założenia treść uchwały Sądu Najwyższego mogłaby być inna.
Pierwszy sposób rozumienia tego wniosku nakazuje traktować go jako:
a/ żądanie wyjaśnienia znaczenia prawnego /lub ściślej skutków prawnych/ pkt 3 uchwały pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 października 1993 r. dla praktyki orzeczniczej Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych,
b/ żądanie wyjaśnienia istotnej treści pkt 3 uchwały TK dla samego rozumienia mocy obowiązującej określonego przepisu prawa,
c/ żądanie ustalenia daty od jakiej powstają skutki prawne obwieszczenia Prezesa Trybunału Konstytucyjnego o utracie mocy obowiązującej ustawy lub jednego z jej przepisów.
Natomiast oceniając wniosek Rzecznika według intencji wyrażonych w uzasadnieniu można przyjąć, że stanowi on: