Odmowa potwierdzenia przez Ministra Sprawiedliwości lub podległe mu organy okoliczności określonych w art. 4 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r,. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego /Dz.U. nr 17 poz. 75 ze zm./ - następuje przez wydanie decyzji administracyjnej.
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora W. Grudzieckiego, w sprawie ze skargi Bernarda F. na postanowienie Prezesa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12 stycznia 1993 r. Nr Prez. (...) w przedmiocie potwierdzenia okoliczności podlegania represji karnej z przyczyn politycznych, narodowościowych, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 18 listopada 1993 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku, postanowieniem z dnia 18 czerwca 1993 r. SA/Gd 210/93, do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 Kpc w związku z art. 211 Kpa:
Czy odmowa potwierdzenia przez Ministra Sprawiedliwości na podstawie art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego /Dz.U. nr 17 poz. 75 ze zm./ okoliczności, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 4 tejże ustawy, następuje w drodze decyzji?
podjął następującą uchwałę:
Bernard F. zamieszkały w W., zwrócił się w listopadzie 1992 r. do Prezesa Sądu Wojewódzkiego we W. o potwierdzenie okoliczności, że "(...) z przyczyn polityczno-narodowościowych" podlegał represji karnej. We wniosku podał, że zaświadczenie takie będzie miało wpływ na wysokość otrzymanego zaopatrzenia emerytalnego. Z kopii dokumentów dołączonych do wniosku wynika, że Bernard F. od dnia 13 września 1945 r. był internowany w Obozie Pracy w Milęcinie, z którego zbiegł dnia 23 września 1947 r., natomiast wyrokiem Sądu Okręgowego w T. - Wydział Zamiejscowy we W. z dnia 2 lipca 1948 r. (...) został uznany winnym popełnienia przestępstwa określonego w art. 1 par. 1 dekretu z dnia 28 czerwca 1946 r. o odpowiedzialności karnej za odstępstwa od narodowości w czasie wojny 1939-1945 /Dz.U. nr 41 poz. 237/ i skazany na dziesięć miesięcy aresztu.
Prezes Sądu Wojewódzkiego we Włocławku postanowieniem z dnia 23 listopada 1992 r. odmówił wydania zaświadczenia. Z uzasadnienia postanowienia wynika, że jedyną przesłanką odmowy jest okoliczność, że wydanie zaświadczeń przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz innych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego /Dz.U. nr 17 poz. 75/, zwanej dalej "ustawą kombatancką", może odnosić się tylko do sytuacji, w której obywatel polski za swoją działalność podjętą dla odzyskania wolności i suwerenności przez Rzeczpospolitą Polską, podlegał represjom ze strony okupanta niemieckiego lub władz b. ZSRR. Represja karna, której podlegał wnioskodawca, wiązała się z tzw. odstępstwem od narodowości polskiej, a zatem była działaniem podjętym na żądanie lub w interesie okupanta niemieckiego, które nie może być kwalifikowane jako działalność kombatancka lub jakakolwiek inna, uregulowana przepisami ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r.
W odwołaniu do Prezesa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wnioskodawca podniósł m.in., że dwukrotnie, w tym także przed wybuchem II wojny światowej, był represjonowany przez władze polskie z powodu deklarowanej przez niego przynależności do narodu niemieckiego, że jako Niemiec nigdy nie dokonał odstępstwa od narodu polskiego i w związku z tą bezsporną okolicznością, represje, które spotkały go po II wojnie światowej, dotknęły go wyłącznie z powodu jego narodowości.
Prezes Sądu Apelacyjnego w Gdańsku postanowieniem z dnia 12 stycznia 1993 r. utrzymał w mocy postanowienie odmawiające wydania zaświadczenia. Uzasadnienie postanowienia Sądu Apelacyjnego stanowi rozwinięcie przesłanek zawartych w uzasadnieniu Prezesa Sądu Wojewódzkiego we Włocławku. W końcowym fragmencie uzasadnienie zawiera klauzulę stwierdzającą, że w swej merytorycznej treści dokument ten zawiera materię właściwą dla decyzji administracyjnej oraz pouczenie o prawie skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego na podstawie art. 198 i art. 199 Kpa.
Rozpatrywanie skargi Bernarda F. na postanowienie Prezesa Sądu Apelacyjnego Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku odroczył i przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne przytoczone w sentencji uchwały.