Uchwała Krajowej Rady Sądownictwa o odmowie wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, który przekroczył 65 lat życia art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1989 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa /Dz.U. nr 73 poz. 435 ze zm./ może być zaskarżona do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Sąd Najwyższy na poniższe pytania prawne Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego:
1. Czy stanowisko Krajowej Rady Sądownictwa o odmowie wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, który przekroczył 65 lat życia, podejmowane na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1989 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa /Dz.U. nr 73 poz. 435 ze zm./ jest decyzją administracyjną w rozumieniu art. 1 par. 1 pkt 1 Kpa i art. 196 par. 1 Kpa?
oraz w przypadku udzielenia pozytywnej odpowiedzi na to pytanie:
2. Czy przedmiotowe stanowisko Krajowej Rady Sądownictwa nie jest stanowiskiem w sprawie, o jakiej mowa w art. 3 par. 3 pkt 2 Kpa i w art. 196 par. 4 pkt 2 Kpa, w związku z art. 10 ust. 2 wyżej wymienionej ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz w związku z art. 69 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych /Dz.U. 1990 nr 20 poz. 138 ze zm./?
podjął uchwałę:
1. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wystąpił z wnioskiem o wyjaśnienie wskazanych przepisów ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz kodeksu postępowania administracyjnego ze względu na wątpliwości co do charakteru prawnego "stanowiska" Krajowej Rady Sądownictwa o odmowie wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, który przekroczył 65 lat życia. Naczelny Sąd Administracyjny w sprawie II SA 2577/92 uznał się za właściwy do rozpoznania skargi sędziego na dotyczącą go odmowę zgody Krajowej Rady Sądownictwa na dalsze zajmowanie stanowiska, przyjmując, że odmowa taka stanowi decyzję administracyjną podlegająca zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Jest to bowiem rozstrzygnięcie o roszczeniu sędziego, który przekroczył 65 lat życia i chce nadal swe stanowisko zajmować, a podstawą tego roszczenia jest stosunek administracyjnoprawny pomiędzy sędzią i Krajową Radą Sądownictwa. Negatywne rozstrzygnięcie kończy ostatecznie w tym przedmiocie postępowanie administracyjne /art. 104 par. 2 Kpa/. Zdaniem Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, budzi wątpliwości kwalifikowanie przedmiotowego postępowania przed Krajową Radą Sądownictwa w kategorii postępowania administracyjnego. Sędziemu bowiem nie przysługuje, podobne do prawa podmiotowego, uprawnienie do zajmowania stanowiska po przekroczeniu 65 lat życia i dlatego nie ma podstawy prawnej do roszczenia w tym przedmiocie.
"Stanowisko" Krajowej Rady Sądownictwa "ze swej natury" należy do kategorii rozstrzygnięć z zakresu prawa pracy, co odpowiada instytucji wypowiedzenia stosunku pracy wobec pracownika, który osiągnął wiek emerytalny. Podejmując takie stanowisko Krajowa Rada Sądownictwa nie działa w charakterze organu administracyjnego, bo jest ona organem o szczególnym statusie prawnym, powołanym do strzeżenia niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów. Jeżeli w konsekwencji odmowy wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, Krajowa Rada Sądownictwa występuje z wnioskiem do Prezydenta RP o odwołanie takiego sędziego, to akt o odmowie zgody powinien być traktowany nie jako rozstrzygnięcie sprawy, ale tylko jako "stanowisko", czyli pewien wewnętrzny element sprawy rozstrzyganej przez Prezydenta RP. W uzasadnieniu wniosku Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego zwraca ponadto uwagę na to, że postępowanie przed Krajową Radą Sądownictwa toczy się według ustalonego przez nią samą regulaminu, natomiast nie zostało poddane rygorom kodeksu postępowania administracyjnego. Wreszcie - nawet, jeżeli rozstrzygnięcia Krajowej Rady Sądownictwa o charakterze stanowczym przypominają decyzje administracyjne, to powinny być jednak uznawane za akty /orzeczenia/ dotyczące spraw wewnętrznych środowiska sędziowskiego, a więc za dotyczące relacji przełożony - podwładny w rozumieniu art. 3 par. 3 pkt 2 Kpa i art. 196 par. 4 pkt 2 Kpa. Trzeba uwzględnić także pewną nadrzędność Krajowej Rady Sądownictwa wobec wszystkich sędziów i sądów, wynikająca z funkcji i związanej z nią istotnej reprezentacji środowiska sędziowskiego w jej składzie. Przemawia za tym pośrednio również brzmienie art. 6 Prawa o ustroju sądów powszechnych, który nakazuje, ażeby żądania przedstawienia i zażalenia sędziego w sprawach związanych ze swoim stanowiskiem wnoszone były tylko w drodze służbowej.