Pracodawca nie miał obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenie społeczne od rocznych nagród wypłaconych w 1998 r. sędziom i prokuratorom za rok 1997 na podstawie ustawy z dnia 10 lipca 1985 r. o rocznych nagrodach z zakładowego funduszu nagród w państwowych jednostkach organizacyjnych nie będących przedsiębiorstwami państwowymi /Dz.U. nr 32 poz. 141 ze zm./.
Sąd Najwyższy w składzie Siedmiu Sędziów po rozpoznaniu wniosku Ministra Sprawiedliwości skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do rozpoznania przez skład siedmiu sędziów o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne:
Czy w świetle ustawy z dnia 10 lipca 1985 r. o rocznych nagrodach z zakładowego funduszu nagród w państwowych jednostkach organizacyjnych nie będących przedsiębiorstwami państwowymi /Dz.U. nr 32 poz. 141 ze zm./, które mają zastosowanie do nagrody rocznej za rok 1997 /art. 7 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników państwowych jednostek sfery budżetowej -Dz.U. nr 160 poz. 1080/ oraz par. 7 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego /t.j. Dz.U. 1993 nr 68 poz. 330 ze zm./ - od rocznych nagród za rok 1997 wypłaconych sędziom i prokuratorom w 1998 r. należy opłacać składkę na ubezpieczenie społeczne, czy też obowiązek opłacania składki nie istnieje, wobec zwolnienia od 1 stycznia 1998 r. wynagrodzeń sędziów i prokuratorów od odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne /art. 78[1] u.s.p. i art. 62a ustawy o prokuraturze/?
podjął następującą uchwałę:
Minister Sprawiedliwości zwrócił się na podstawie art. 16 ust. 1 i 2 w związku z art. 13 pkt 3 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym /t.j. Dz.U. 1990 nr 26 poz. 153 ze zm./ o udzielenie odpowiedzi na pytanie prawne przytoczone w sentencji uchwały.
W uzasadnieniu przedstawionego zagadnienia Minister Sprawiedliwości powołał się na przepisy ustawy z dnia 10 lipca 1985 r. o rocznych nagrodach z zakładowego funduszu nagród w państwowych jednostkach organizacyjnych nie będących przedsiębiorstwami państwowymi /Dz.U. nr 32 poz. 141/, które to przepisy mają zastosowanie do rocznej nagrody z zakładowego funduszu nagród za rok 1997 /art. 7 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej/. Zgodnie z tymi przepisami nagrodę przyznaje się za okres pracy w poprzednim roku, z tym, że do przyznania i wypłaty nagrody dochodzi w okresie pierwszych trzech miesięcy roku następującego po roku, za który przysługuje nagroda.
Minister Sprawiedliwości podkreślił, iż nagroda przysługuje za rok 1997, ale tytuł prawny do wypłaty tej nagrody i roszczenie pracownika o wypłatę tego świadczenia powstały w 1998 r. Jest to wynagrodzenie należne za 1997 r., które pracodawca ma obowiązek wypłacić w 1998 r. W dalszym ciągu uzasadnienia stawiający pytanie odwołał się do przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego /t.j. Dz.U. 1993 nr 68 poz. 330 ze zm./, w tym do par. 7 i par. 14 tego rozporządzenia.
Zgodnie z tymi przepisami, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi dochód pracownika w gotówce i w naturze z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, a zakład pracy jest obowiązany, bez uprzedniego wezwania, opłacać i rozliczać składki na ubezpieczenie społeczne za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym zatrudnia pracowników; gdy zakładem pracy /pracodawcy/ jest jednostka budżetowa, obowiązek ten powinien być wykonany w dniu pobrania z rachunku bankowego środków na wynagrodzenie.
Minister Sprawiedliwości wyraził pogląd, że obowiązek opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne od nagrody z zakładowego funduszu należnej za rok 1997 powstaje w chwili jej wypłaty w roku 1998 i powinien być zrealizowany w dniu pobrania środków na wypłatę tego wynagrodzenia.
Skoro w dniu 1 stycznia 1998 r. wszedł w życie przepis art. 781 par. 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych /art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. nr 124 poz. 782/ stanowiący, że od wynagrodzeń sędziów i prokuratorów nie odprowadza się składek na ubezpieczeni społeczne to, według Ministra Sprawiedliwości, należy przyjąć, że przepis ten odnosi się do wszelkich wynagrodzeń sędziów i prokuratorów należnych i wymagalnych od 1 stycznia 1998 r. Dotyczy to również nagrody z zakładowego funduszu nagród za rok 1997, lecz należnej i wypłaconej w 1998 r.