Uprawnienie do dodatku mieszkaniowego na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych /Dz.U. nr 105 poz. 509 ze zm./ nabywa się w pierwszym dniu miesiąca następującego po miesiącu, w którym decyzja o przyznaniu dodatku mieszkaniowego stała się wykonalna.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu poniższej wątpliwości prawnej zgłoszonej przez Rzecznika Praw Obywatelskich:
Z jaką datą następuje nabycie uprawnienia do dodatku mieszkaniowego przez osobę spełniającą warunki do jego otrzymania, a mianowicie, czy z dniem złożenia w tej sprawie stosownego wniosku, czy też poczynając od miesiąca, w którym taki wniosek został złożony /art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych - Dz.U. nr 105 poz. 509 ze zm./?
podjął następującą uchwałę:
Rzecznik Praw Obywatelskich we wniosku z dnia 20 maja 1997 r. (...) działając na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich /t.j. Dz.U. 1991 nr 109 poz. 471/ oraz art. 13 pkt 3 w związku z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym /t.j. Dz.U. 1994 nr 13 poz. 48 ze zm./, zwrócił się do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie dotyczące stosowania art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych /Dz.U. nr 105 poz. 509 ze zm./, a w szczególności wniósł o rozstrzygnięcie:
Z jaką datą następuje nabycie uprawnienia do dodatku mieszkaniowego przez osobę spełniającą warunki do jego otrzymania, a mianowicie, czy z dniem złożenia w tej sprawie stosownego wniosku, czy też poczynając od miesiąca, w którym taki wniosek został złożony /art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, Dz.U. nr 105 poz. 509 ze zm./?
W uzasadnieniu swego wniosku Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę na rozbieżność poglądów prezentowanych w tym zakresie w orzecznictwie. I tak w szczególności, w uchwale składu pięciu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 grudnia 1995 r. /VI SA 18/95 - ONSA 1996 Nr 2 poz. 53/ przyjęto, że dodatek mieszkaniowy przyznaje się na okres 6 miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym osoba uprawniona złożyła wniosek o przyznanie dodatku /art. 43 ust. 2 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych/. W świetle wskazanej uchwały, pisze Rzecznik Praw Obywatelskich, możliwe jest więc objęcie uprawnieniem do dodatku mieszkaniowego także okresu sprzed złożenia wniosku przez osobę uprawnioną /np. w wypadku wniosku złożonego w dniu 20 maja dodatek zostanie przyznany od dnia 1 maja/.
Odmienny pogląd prawny wyrażony został w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 1996 r. /I SA 580/96/, w którym Sąd uznał, że osoba spełniająca warunki do otrzymania dodatku mieszkaniowego nabywa uprawnienia do dodatku z dniem złożenia wniosku. W uzasadnieniu tego wyroku wskazano, że w sytuacji, gdy dodatek mieszkaniowy nie przysługuje z mocy prawa, lecz przyznawany jest na wniosek osoby uprawnionej, nie ma podstaw do przyznania go za jakikolwiek okres sprzed złożenia wniosku. Ponadto skład orzekający wyraźnie stwierdził, że nie podziela poglądu jaki w tej kwestii wcześniej sformułował Naczelny Sąd Administracyjny w powoływanej uchwale pięciu sędziów z dnia 4 grudnia 1995 r.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca także uwagę, że z "informacji Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli realizacji ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych - w zakresie dodatków mieszkaniowych" /lipiec 1996 r., str. 37/ wynika, iż ówczesne Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa stało na stanowisku, że termin faktycznej wypłaty dodatku mieszkaniowego może być określony od pierwszego dnia miesiąca następującego po uprawomocnieniu się decyzji organu gminy w sprawie przyznania dodatku.