Pracownicy samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej utworzonego przez wojewodę i działającego na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej /Dz.U. nr 91 poz. 408 ze zm./ nie są pracownikami jednostki budżetowej w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej /Dz.U. nr 160 poz. 1080/.
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Jana Szewczyka, w sprawie z powództwa Romana O., Tomasza T., Krystyny J., Krzysztofa K., Haliny K., Anetty S.-K., Wojciecha B., Wiesławy K.-P., Henryka G., Eliasza S., Marty W.-S., Andrzeja P., Krzysztofa P., Hanny Z., Dariusza M., Urszuli N. i Jerzego Z. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w B. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 4 kwietnia 2000 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. z siedzibą w Gd. postanowieniem z dnia 23 listopada 1999 r. (...) do rozstrzygnięcia w trybie art. 390 par. 1 Kpc:
Czy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej /Dz.U. nr 91 poz. 408 ze zm./, którego działalność jest nadzorowana i finansowana ze środków zapewnianych przez Wojewodę - jako organ założycielski - na podstawie odrębnej umowy jest państwową jednostką sfery budżetowej w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej /Dz.U. nr 160 poz. 1080/?"
podjął następującą uchwałę:
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. z siedzibą w Gd. przedstawił rozpatrywane zagadnienie prawne w następującym stanie sprawy: Powodowie wnieśli o zasądzenie od Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w B. dodatkowych wynagrodzeń rocznych za 1998 r. z odsetkami od 1 kwietnia 1999 r. Wyrokiem z dnia 9 września 1999 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w B. uwzględnił powództwa. Sąd ustalił, że zarządzeniem Wojewody E. z dnia 25 czerwca 1997 r. Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w B. został przekształcony w Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w B. i wpisany do rejestru sądowego. Jako organ założycielski i sprawujący nadzór nad tym Zakładem wpisano w rejestrze Wojewodę E. Podstawą działania Zakładu jest ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej /Dz.U. nr 91 poz. 408 ze zm./, przepisy wykonawcze, zarządzenie Wojewody z 25 czerwca 1997 r. oraz statut. W rozdziale V statutu określono zasady gospodarki finansowej Zakładu, stanowiąc w par. 26 ust. 1, że jego gospodarka finansowa prowadzona jest w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej na zasadach art. 35b ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, a w par. 26 ust. 3, że działalność Zakładu finansowana jest na podstawie umowy z Wojewodą. W 1998 r. w Zakładzie nie było zakładowego regulaminu wynagradzania i nie był on objęty układem zbiorowym pracy. Wynagrodzenia pracowników określone były umowami o pracę przy zastosowaniu rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2 lipca 1992 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej /Dz.U. nr 55 poz. 273 ze zm./. Środki finansowe na działalność w 1998 r. Zakład otrzymywał z Urzędu Wojewódzkiego w E.
Zasady nabywania prawa oraz ustalania wysokości i wypłacania dodatkowego wynagrodzenia określa ustawa z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej /Dz.U. nr 160 poz. 1080 ze zm./. Zgodnie z jej art. 1 ust. 1 przez "pracowników jednostek sfery budżetowej" rozumie się między innymi pracowników państwowych jednostek sfery budżetowej, dla których środki na wynagrodzenia są kształtowane na podstawie odrębnej ustawy. Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz.U. 1995 nr 34 poz. 163/ stwierdza w art. 2 ust. 1 pkt 1, że przez "państwową sferę budżetową" rozumie się państwowe jednostki organizacyjne, które prowadzą gospodarkę finansową na zasadach określonych w art. 18-20 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych /Dz.U. nr 155 poz. 1014 ze zm./. Zgodnie z art. 18 tej ustawy jednostkami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a dochody odprowadzają na rachunek odpowiednich dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Statut pozwanego Zakładu stwierdza w par. 26, że jego gospodarka jest prowadzona na zasadach art. 35b ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, czyli w formie samodzielnego zakładu pokrywającego z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty działalności i zobowiązań. Zdaniem Sądu Rejonowego, ta samodzielność nie oznacza jednak, że zakład działający w formie określonej w art. 35b ustawy o zakładach opieki zdrowotnej nie może być jednostką budżetową lub zakładem budżetowym. Sąd Rejonowy podkreślił, że Wojewoda E. w 1998 r. sprawował nadzór nad pozwanym Zakładem oraz przekazywał mu środki finansowe na działalność. W przypadku likwidacji pozwanego Zakładu jego majątek stanie się własnością Skarbu Państwa /par. 27 ust. 8 statutu/, a o jego przeznaczeniu zadecyduje Wojewoda. Sąd Rejonowy uznał, że pozwany Zakład nie jest całkowicie samodzielny. W szczególności Zakład może otrzymać dodatkowe środki na działalność w postaci dotacji budżetowych. Zakład sam decyduje o podziale zysku i we własnym zakresie pokrywa ujemny wynik finansowy. Jednakże w określonej sytuacji organ, który go utworzył, pokrywa ujemny wynik finansowy ze środków publicznych. Sąd Rejonowy stwierdził, że środki finansowe na działalność pozwanego Zakładu w 1998 r. pochodziły głównie z budżetu Wojewody. Dlatego Sąd pierwszej instancji uznał, że pozwany Zakład w 1998 r. był państwową jednostką budżetową, a jego pracownikom przysługiwało dodatkowe wynagrodzenie roczne.