Zakład pracy, który wypłaca pracownikom wynagrodzenie ze środków pobranych z banku, dopełnia obowiązku terminowego opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne, jeżeli uiszcza ją do dnia 15 następnego miesiąca /par. 14 pkt 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczenia składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego - t.j. Dz.U. 1993 nr 68 poz. 330 ze zm./.
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej, w sprawie z wniosku "R." - Przedsiębiorstwa Realizacji Doradztwa Inwestycyjnego Spółki z o.o. w G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych - Oddziałowi w G. o nieobciążanie odsetkami za zwłokę, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 23 kwietnia 1997 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. postanowieniem z dnia 22 listopada 1996 r. (...) do rozstrzygnięcia w trybie art. 390 Kpc:
Czy sformułowanie "nie później jednak niż do 15 dnia następnego miesiąca", użyte w treści pkt 10 par. 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego /t.j. Dz.U. 1993 nr 68 poz. 330 ze zm./ oznacza, że zakład pracy wypłacający pracownikom wynagrodzenie ze środków pobranych z banku, dopełnia obowiązku terminowego opłacania składki, w sytuacji ich uiszczenia nie w dacie pobrania środków na wynagrodzenie z banku, ale do 15 dnia następnego miesiąca?
podjął następującą uchwałę:
Zakład Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w G. obciążył "R." - "Przedsiębiorstwo Realizacji i Doradztwa Inwestycyjnego" Spółkę z o.o. obowiązkiem zapłaty odsetek od nieterminowo opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne w okresie od stycznia do grudnia 1995 r.
Sąd Wojewódzki - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w T., po rozpoznaniu odwołania Spółki "R.", zmienił decyzję organu rentowego i ustalił, że Spółka "R." nie ma obowiązku zapłaty odsetek. W uzasadnieniu Sąd Wojewódzki podzielił wywody odwołania co do interpretacji par. 14 ust. 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego /t.j. Dz.U. 1993 nr 68 poz. 330 ze zm./. W ocenie Sądu Wojewódzkiego wspomniany wyżej przepis należy wykładać tak, że użyty w tym przepisie termin do 15 dnia następnego miesiąca określa końcową datę obowiązku uiszczenia składek. Zapłata składek dopiero po tej dacie uzasadnia żądanie odsetek.
Sąd Apelacyjny w G., do którego wniósł apelację organ rentowy, przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 390 Kpc zagadnienie prawne o treści przytoczonej w sentencji uchwały. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny podał następujące podstawy powstałych wątpliwości.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek (...) określa w par. 4 ust. 9 generalny obowiązek opłacania przez zakłady pracy składek "za dany miesiąc do 15 dnia następnego miesiąca (...)" W przepisie tym jednocześnie zasygnalizowano odstępstwo od tego obowiązku przewidziane w par. 14 ust. 10 rozporządzenia, który nakłada na zakłady pracy wypłacające pracownikom wynagrodzenia ze środków pobranych w banku obowiązek opłacania składek za dany miesiąc w dniu pobrania wynagrodzenia. Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę na to, że końcowy fragment tego przepisu: "nie później jednak niż do 15 dnia następnego miesiąca" sprawia, że przepis ten może być rozumiany dwojako.
Pierwszy sposób rozumienia reprezentowany przez organ rentowy sprowadza się do tego, że ustawodawca przewidział dwie grupy płatników składek. Do jednej należą te podmioty, które środki na wynagrodzenia pobierają z banku, do drugiej te, które płacą wynagrodzenie ze środków własnych. Dla pierwszej grupy płatników termin opłacania składek został określony na dzień pobrania ich z banku, a przekroczenie tego terminu oznaczałoby zwłokę w zapłacie składek i uzasadniałoby żądanie odsetek. Dla drugiej grupy termin zapłaty jest w par. 14 ust. 9 rozporządzenia określony do 15 dnia następnego miesiąca. Według poglądu Sądu Apelacyjnego, zakłady pobierające środki na wynagrodzenie z banku mają wprawdzie obowiązek zapłacenia składek na ubezpieczenie społeczne w dniu, w którym podjęły te środki, ale zawarte w par. 14 ust. 10 omawianego rozporządzenia Rady Ministrów zastrzeżenie (...) "nie później niż (...)" oznacza, że zwłoka w zapłacie składek powstaje dopiero wówczas, gdy uiszczenie ich nastąpi po tym terminie. Dzień 15 następnego miesiąca odpowiada "granicznemu" terminowi w par. 14 ust. 9 rozporządzenia.