1. W razie wygaśnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia na miejscu lub poza miejscem sprzedaży z przyczyn w wymienionych w art. 18 ust. 8 pkt 5 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz.U. nr 35 poz. 230 ze zm./ organ, który wydał zezwolenie, stwierdza wygaśnięcie zezwolenia w drodze decyzji na podstawie art. 162 par. 1 pkt 1 i par. 3 Kpa.
2. Opłaty za zezwolenie, określonej w art. 111 ustawy wymienionej w pkt 1 uchwały, nie pobiera się od zezwoleń, o których mowa w art. 18 ust. 1 tej ustawy, wydanych przed wejściem w życie ustawy z dnia 12 września 1996 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz.U. nr 127 poz. 593/.
3. Odmówić udzielenia odpowiedzi na pytanie trzecie.
Naczelny Sąd Administracyjny z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej W. Skoniecznego w sprawie z odwołania Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w N. od decyzji wydanej w dniu 11 lutego 1997 r. z upoważnienia Burmistrza Miasta N. przez Kierownika Wydziału w Urzędzie Miejskim w N. w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 1997 r. na posiedzeniu jawnym pytań prawnych pełnego składu Samorządowego Kolegium Odwoławczego w (...), zgłoszonych na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych /Dz.U. nr 122 poz. 593 ze zm./, o następującym brzmieniu:
1/ Czy wygaśnięcie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, o którym mowa w art. 18 ust. 8 pkt 5 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz.U. nr 35 poz. 230 ze zm./, powinno być stwierdzone decyzją?
2/ W wypadku odpowiedzi twierdzącej na powyższe pytanie - czy opłatę za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych, przewidzianą w art. 111 powołanej ustawy, pobiera się również od zezwoleń wydanych przed dniem wejścia w życie przepisów zmieniających tę ustawę, tj. przed dniem 29 grudnia 1996 r.?
Jak należy obliczać termin, którego niezachowanie powoduje wygaśnięcie zezwolenia?
podjął następującą uchwałę:
Pełny skład Samorządowego Kolegium Odwoławczego w (...), na wniosek składu orzekającego Kolegium rozpatrującego odwołanie Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w N. od decyzji z dnia 11 lutego 1997 r. nr HUZ-7511-1/54/97, wydanej z upoważnienia Burmistrza Miasta N., wystąpił na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych /Dz.U. nr 122 poz. 593 ze zm./ do Naczelnego Sądu Administracyjnego z pytaniami prawnymi przedstawionymi na wstępie.
Pytania prawne zostały zgłoszone na tle następującego stanu faktycznego:
Na podstawie decyzji z dnia 27 czerwca 1995 r. Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w N. uzyskała zezwolenie na sprzedaż napojów zawierających do 4,5 procent alkoholu i piwa w sklepie spożywczym w W.O. /ważność zezwolenia określono na czas od 27 czerwca 1995 r. do 26 czerwca 1997 r./. Kierownik Wydziału w Urzędzie Miejskim w N., działając z upoważnienia Burmistrza Miasta N., decyzją z dnia 11 lutego 1997 r. nr HUZ-7511-1/54/97 stwierdził wygaśnięcie wymienionego zezwolenia na podstawie art. 18 ust. 8 pkt 5 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz.U. nr 35 poz. 230 ze zm./, podając, iż Spółdzielnia nie uiściła opłaty za zezwolenie w ustalonym terminie do dnia 7 lutego 1997 r., co spowodowało wygaśnięcie zezwolenia.
W odwołaniu od tej decyzji Spółdzielnia podniosła zarzut, że opłata za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych, wprowadzona przez ustawę z dnia 12 września 1996 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz.U. nr 127 poz. 593/, która weszła w życie z dniem 29 grudnia 1996 r., nie ma zastosowania do podmiotów gospodarczych, które uzyskały zezwolenie przed tą datą, ponieważ prawo nie może działać wstecz.
W ocenie Kolegium, rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyjaśnienia przedstawionych w pytaniach kwestii prawnych, które nasuwają istotne wątpliwości interpretacyjne.
Pierwsza wątpliwość dotyczy kwestii, czy wygaśnięcie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, o którym stanowi art. 18 ust. 8 pkt 5 ustawy wprowadzony do niej ustawą nowelizującą z dnia 12 września 1996 r., w ogóle wymaga wydania decyzji administracyjnej stwierdzającej to wygaśnięcie. Zdaniem Kolegium, można uznać, że zezwolenie w takim wypadku wygasa z mocy prawa, jak w wypadku upływu terminu ważności zezwolenia, i nie ma potrzeby ani podstawy do stwierdzenia jego wygaśnięcia. Można jednak głosić pogląd odmienny. W rozpatrywanym wypadku wywiązywanie się przez podmiot, któremu udzielono zezwolenia, z obowiązku uiszczenia kolejnej opłaty przedłuża ważność decyzji, w związku z czym można wywodzić, że odwrotność takiego stanu wywołuje bezprzedmiotowość dotychczasowej decyzji z punktu widzenia ważności, a więc trwałości w czasie. To wskazywałoby, że w takiej sytuacji należy wydać decyzję opartą na art. 162 par. 1 pkt 1 Kpa. Przepis ten daje podstawę organowi, który wydał decyzję w pierwszej instancji, do stwierdzenia jej wygaśnięcia, jeżeli decyzja stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub w interesie strony. Decyzja taka miałaby charakter deklaratoryjny i wywoływałaby skutki prawne ex tunc, tj. od pierwszego dnia następującego po ostatnim dniu miesiąca, w którym należało uiścić opłatę. Organy wydające zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych mogłyby w takiej sytuacji łatwiej zapewnić prawidłową, zgodną z przepisami ustawowymi, regulację rozstrzygnięć administracyjnych. Sprzyjałoby to także pewności obrotu, ponieważ w razie stwierdzenia wygaśnięcia zezwolenia uruchamiany byłby tok instancji z sądową kontrolą legalności orzeczenia włącznie. Brak takich decyzji mógłby w praktyce stwarzać skomplikowane sytuacje związane z ustalonymi limitami punktów sprzedaży napojów alkoholowych i wydawaniem kolejnych zezwoleń innym podmiotom gospodarczym. Za tym stanowiskiem przemawia też per analogiam art. 9 ust. 8 ustawy, odnoszący się do stwierdzenia wygaśnięcia zezwolenia na hurtowy obrót napojami alkoholowymi. Z cytowanego przepisu jasno wynika, że ustawodawca aprobuje formę decyzyjną wygaśnięcia zezwolenia. Z przepisu art. 9 ust. 8 jednak wynika, że ustawodawca aprobuje decyzyjną formę stwierdzania wygaśnięcia zezwolenia, ale rozróżnia unormowania przy wydawaniu i cofaniu zezwoleń na sprzedaż hurtową i detaliczną.