1. Art. 6a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./ mówi o zobiektywizowanym obowiązku zawiadomienia o zaprzestaniu działalności gospodarczej powstałym z mocy prawa, niezależnie od działań przedsiębiorcy, jak też czynności dokonanych przez organ ewidencyjny. Stanowisko organu samorządowego prowadzącego ewidencję działalności gospodarczej nie jest w niniejszej sprawie wiążące i nie korzysta z domniemania zgodności z prawem.
Interpretując przepis art. 6a ust. 1 pkt 2 przez pryzmat normy zawartej w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, uznać należy, że omawiany warunek oznacza zaprzestanie przez osobę fizyczną wykonywania we własnym imieniu i na własny rachunek w sposób częstotliwy, czynności wymienionych w art. 2 cytowanej ustawy. Trudno więc uznać, aby czynności opodatkowane, wykonywane przez małżonków po dniu 1 stycznia 1999 r., były czynnościami wykonywanymi w imieniu i na rachunek współmałżonka, gdyż działalność w imieniu i na rachunek dwóch osób nie może być utożsamiana z działalnością w imieniu i na rachunek jednej osoby.
2. Art. 10 ust. 1, jak i art. 26 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./, nakładają obowiązek składania deklaracji podatkowych oraz zapłaty zobowiązania podatkowego na konkretne podmioty posiadające status podatnika z mocy art. 5 tej ustawy. Żaden z przepisów nie dopuszcza możliwości wspólnego rozliczania się z budżetem z tytułu podatku od towarów i usług przez dwóch odrębnych podatników. Braku odpowiednich regulacji prawnych nie zastąpią pisma Ministra Finansów i praktyka niektórych organów podatkowych, które ewentualnie dopuszczają możliwość wspólnego rozliczania się z tytułu podatku od towarów i usług małżonków prowadzących działalność "w imieniu obojga małżonków".
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie w Wydziale I Izby Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej we W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 12 marca 2004 r., I SA/Wr 4088/01 w sprawie ze skargi Anny P. na decyzję Izby Skarbowej we W. Ośrodka Zamiejscowego w W. z dnia 30 października 2001 r., (...) w przedmiocie podatku od towarów i usług za styczeń 1999 r. - uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; (...).
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 12 marca 2004 r., I SA/Wr 4088/01, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uchylił decyzję Izby Skarbowej we W. Ośrodek Zamiejscowy w W. z dnia 30 października 2001 r., (...), oraz poprzedzającą ją decyzję Urzędu Skarbowego w Ś. z dnia 13 lipca 2001 r., (...), w przedmiocie określenia Annie P. podatku od towarów i usług za styczeń 1999 r. Jako podstawę rozstrzygnięcia powołano art. 145 par. 1 pkt 1 lit. "a" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/.
Wojewódzki Sąd Administracyjny nie stwierdził naruszenia norm prawa procesowego, zaś ustalony stan faktyczny uznał za wyjaśniony. Za naruszające prawo uznał natomiast zastosowanie normy prawa materialnego, tj. art. 6a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./.
W ocenie Sądu, zasadniczy problem w rozpatrywanej sprawie sprowadza się do stwierdzenia, czy w konkretnym stanie faktycznym Anna P., wykonująca czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług do 31 grudnia 1998 r. indywidualnie, a od 1 stycznia 1999 r. na imię obojga małżonków razem z mężem i pod jego NIP, spełniła przesłanki opodatkowania na podstawie art. 6a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług.
Sąd w zaskarżonym wyroku zwrócił uwagę, że rozstrzygnięcie organów podatkowych w spornej sprawie oparte było na ustaleniu, że w stanie faktycznym wystąpiły obie przesłanki z art. 6a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, których łączne spełnienie rodziło obowiązek opodatkowania towarów objętych spisem z natury na podstawie art. 2 ust. 3 pkt 6 ww. ustawy /pierwszą z przesłanek było zaprzestane przez podatnika będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, drugą zaś, obowiązek zawiadomienia organu ewidencyjnego gminy o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej/.
Sąd w zaskarżonym wyroku wskazał, że w wykazie podatników podatku od towarów i usług, zawartym w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług /mającym charakter zamknięty/, nie wymienia się małżonków jako odrębnej kategorii podatników. Jeżeli zatem małżonkowie, będący dotychczas jako osoby fizyczne odrębnymi, zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług, nie zadeklarowali prowadzenia działalności w formie organizacyjnej kwalifikującej do osób prawnych, lub jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, to pozostają oni jako osoby fizyczne odrębnymi podatnikami podatku od towarów i usług. Nie pozostaje z tym w sprzeczności, przyjęcie ze względów praktycznych deklarowania przez nich rozliczeń podatkowych pod NIP i Regonem jednego z małżonków. Sąd w zaskarżonym wyroku wyraził pogląd, że statusu podatnika podatku od towarów i usług nie zyskuje się ani nie traci przez fakt posługiwania się numerem NIP. O tym, czy dany podmiot jest podatnikiem, nie decyduje fakt zgłoszenia rejestracyjnego ani numer identyfikacyjny. Rejestracja daje podatnikom tylko pewne korzyści w zakresie rozliczania podatku naliczonego z należnym, ale nie jest czynnikiem przesądzającym o statusie danego podmiotu. O statusie podatnika decyduje spełnienie przesłanek ustawowych z art. 5 ww. ustawy. W świetle zaś art. 5 ust. 1 w związku z art. 9 ww. ustawy Anna P. nie przestała być podatnikiem podatku od towarów i usług.