Skarga kasacyjna na decyzję Izby Skarbowej w Z.-G. w przedmiocie zwrotu nadpłaty podatku od czynności cywilnoprawnych
Tezy

Podatniczka zawarła umowę kredytu budowlano-hipotecznego zobowiązującą kredytobiorcę do ustanowienia na rzecz Banku Mieszkaniowego, w celu zabezpieczenia spłaty kredytu wraz z odsetkami, hipotekę kaucyjną na nieruchomości. Równowartość podwójnej kwoty kredytu wyliczonej w stosunku do średniego kursu EURO nie stanowi rzeczywistej kwoty wierzytelności należnej bankowi od kredytobiorcy. Podatniczka nie była zatem dłużnikiem ww. Banku z tytułu zaciągnięcia kredytu. Tymczasem zabezpieczenie tylko takiej wierzytelności powodowałoby konieczność uiszczenia podatku w wysokości 0,1 procent zgodnie z treścią art. 7 ust 1 pkt 7 lit. "a" ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych /Dz.U. nr 68 poz. 959 ze zm./.

Równowartość podwójnej kwoty kredytu wyliczonej w stosunku do średniego kursu EURO jest natomiast maksymalną kwotą zabezpieczenia wierzytelności Banku Mieszkaniowego o nieustalonej, na dzień ustanowienia hipoteki, wierzytelności. Dlatego wierzytelność taka mogła być zabezpieczona hipoteką kaucyjną, do ustanowienia której zastosowanie ma stawka ujęta w przepisie art. 7 ust 1 pkt 7 lit. "b" tej ustawy, tj. w kwocie 19 zł. Wysokość kwoty wierzytelności podatniczki nie była znana ani co do należności głównej, zastosowano bowiem w odniesieniu do niej klauzulę waloryzacyjną, ani co do odsetek, gdyż zastosowano tu z kolei zmienne oprocentowanie. Zmienna stopa procentowa kredytu uniemożliwia oznaczenie z góry wysokości wierzytelności.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie w Wydziale II Izby Finansowej skargi kasacyjnej Prokuratora Apelacyjnego w Poznaniu od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 29 kwietnia 2004 r., I SA/Po 675/02 w sprawie ze skargi Grażyny Rz. na decyzję Izby Skarbowej w Z.-G. z dnia 17 stycznia 2002 r. (...) w przedmiocie zwrotu nadpłaty podatku od czynności cywilnoprawnych - uchyla zaskarżony wyrok w całości; uchyla zaskarżoną decyzję Izby Skarbowej w Z.-G. z dnia 17 stycznia 2002 r. (...);

Uzasadnienie strona 1/4

1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2004 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, w sprawie I SA/Po 675/02, przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Poznaniu, oddalił skargę Grażyny Rz. na decyzję Izby Skarbowej w Z.-G. z dnia 17 stycznia 2002 roku, w przedmiocie zwrotu nadpłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z umową kredytu budowlano-hipotecznego zawartą między Grażyną Rz. a GE Bank Mieszkaniowy Spółka Akcyjna z siedzibą w W. W ramach tej umowy skarżąca, w celu zabezpieczenia spłaty udzielonego jej kredytu, zobowiązała się ustanowić na rzecz banku hipotekę kaucyjną do kwoty stanowiącej podwojoną kwotę udzielonego kredytu.

Izba Skarbowa zaskarżoną decyzją utrzymała w mocy decyzję Pierwszego Urzędu Skarbowego w Z.-G. z dnia 29 października 2001 r. odmawiającą stwierdzenia nadpłaty. W rozpatrywanej sprawie organy podatkowe przyjęły, iż zabezpieczona wierzytelność została określona kwotowo i z tej przyczyny zastosowały art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. "h" oraz art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. "a" ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, które to stanowią, iż od czynności polegającej na ustanowieniu hipoteki, stawka podatku wynosi przy zabezpieczeniu wierzytelności istniejącej 0,1 procent kwoty zabezpieczonej wierzytelności. Z takim stanowiskiem nie zgodziła się skarżąca podnosząc, iż przedmiotowa hipoteka zabezpieczała wierzytelność o nie ustalonej wysokości i dlatego podatek powinien wynosić 19,00 zł, na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. "a" ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Udział w niniejszej sprawie zgłosił Prokurator Prokuratury Apelacyjnej w Poznaniu, wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji.

2. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w zaskarżonym wyroku stwierdził, że organy podatkowe w niniejszej sprawie prawidłowo zastosowały przepis art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. "a" ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych uznając, iż czynność polegająca na ustanowieniu hipoteki podlegała opodatkowaniu stawką w wysokości 0,1 procent od kwoty zabezpieczonej wierzytelności.

Wedle oceny sądu I instancji, w rozpoznawanej sprawie istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy skarżąca ustanowiła hipotekę zwykłą czy też kaucyjną. Rozstrzygając tę kwestię, sąd powołując się na poglądy doktryny stwierdził, iż regułą jest ustanawianie hipoteki zwykłej. Natomiast ustawa o księgach wieczystych i hipotece jedynie w drodze wyjątku pozwala na zabezpieczenie wierzytelności do wysokości oznaczonej sumy najwyższej, czyli hipoteką kaucyjną. Sąd wskazał także, iż ocena in concreto, czy określona w akcie ustanowienia hipoteki wierzytelność spełnia przesłanki hipoteki zwykłej /art. 62/ czy kaucyjnej /art. 102/ mieści się w ramach kognicji organów podatkowych, zwłaszcza w kontekście stawki podatku od czynności cywilnoprawnych. W ocenie sądu I instancji, w rozpoznawanej sprawie, podstawą ustanowienia hipoteki dla skarżącej była umowa kredytu budowlano-hipotecznego i to w kwocie w złotych stanowiących równowartość 42.100 EURO. Z tej przyczyny należało uznać, iż wierzytelność obejmująca roszczenie główne była znana jak również znane było oprocentowanie kredytu.

Strona 1/4