Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Borowiec Małgorzata Jaśkowska Edward Kierejczyk (spr.) Protokolant Aleksandra Macewicz po rozpoznaniu w dniu 11 października 2002 r. sprawy ze skargi Rady Gminy na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody z dnia 30 stycznia 2002 r. Nr w przedmiocie statutu gminy skargę oddala
Rozstrzygnięciem nadzorczym z 30 stycznia 2002 r. Wojewoda stwierdził nieważność m.in. dwóch, spośród ośmiu, zasad dostępu do dokumentów i korzystania z nich, zamieszczonych w § 12 ust. 3 statutu gminy stanowiącego załącznik do uchwały nr XXV/133/2001 Rady Gminy z 21 grudnia 2001 r. Przepisy te miały następujące brzmienie:
•"za wyszukanie informacji, sporządzenie kserokopii dokumentu lub danych, pobiera się opłatę według stawki cenowej obowiązującej w
Gminie za usługę kserograficzną,
•jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek drogą pocztową Gmina poniesie koszty - wówczas pobierane są opłaty w wysokości ustalonej w cenniku usług pocztowych Poczty Polskiej SA za przesyłki pocztowe - płatne przy odbiorze przesyłki".
Uzasadniając w tej części swoje rozstrzygnięcie wojewoda podkreślił, że w/g art. 7 ust. 2 i art. 15 ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198) dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny, a opłatę w wysokości dodatkowych kosztów związanych ze sposobem udostępniania lub koniecznością dostosowania informacji do formy, wskazanej we wniosku, określa się indywidualnie. Rada Gminy w skardze do Sądu wniosła o uchylenie rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody, ponieważ zakwestionowane przez niego zasady nie kolidują z unormowaniami zawartymi w art. 15 ustawy o dostępie do informacji publicznej i art. 1 lb ust. 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.). W/g nich podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji ma prawo pobierać od wnioskodawcy koszty z tym związane, które wynikają z określonych przez gminę zasad ich zwrotu mających na celu "stworzenie jasnego obrazu jakie konkretnie koszty ma ponieść zainteresowany". W rezultacie opłaty będą zawsze ustalane indywidualnie przy każdym wniosku w oparciu o określone w statucie gminy zasady kształtujące jednolitą praktykę udostępniania informacji.
Pełnomocnik wojewody wniósł o oddalenie skargi, zwracając dodatkowo uwagę, że żaden przepis prawa nie upoważnia rady gminy do określania zasad zwrotu kosztów udostępniania zainteresowanym informacjipublicznych, przy czym art. 116 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym dotyczy jedynie określania w statucie gminy zasad dostępu do dokumentów i korzystania z nich.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Od zasady bezpłatnego udzielania informacji przewidziany jest wyjątek w art. 15 ustawy o dostępie do informacji publicznej, określający sytuacje, w których istnieje możliwość pobierania od wnioskodawcy opłaty i tryb postępowania w jakim to następuje.
Dochodzi do nich wówczas, gdy ze wskazanym przez wnioskodawcę sposobem udostępnienia informacji lub koniecznością jej przekształcenia w żądaną formę, łączą się dodatkowe koszty. Podmiot zobowiązany do udzielenia takiej informacji powiadamia wnioskodawcę o wynikającej, z dodatkowych kosztów, wysokości opłaty. W rezultacie ustalenie opłaty - w granicach zakreślonych art. 15 tej ustawy - następuje zawsze na potrzeby każdej indywidualnej sprawy. Nie można również, jak to uczyniono w statucie gminy, do tych kosztów kształtujących wysokość opłaty, zaliczać nakładów poniesionych przy wyszukiwaniu informacji, sporządzaniu kserokopii każdego dokumentu, czy udzielaniu odpowiedzi drogą pocztową. Biorąc pod uwagę tryb ogłoszenia statutu gminy, zakwestionowane przez wojewodę przepisy po wejściu w życie byłyby sprzeczne z art. 15 ustawy o dostępie do informacji publicznej.
Art. 116 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że zasady dostępu do dokumentów i korzystanie z nich ustala statut gminy. Przepis ten obowiązuje od 30 maja 2001 r., a więc jeszcze przed wejściem od 1 stycznia 2002 r. ustawy o dostępie do informacji publicznej, natomiast statut gminy zawierający oceniane przepisy został uchwalony 21 grudnia 2001 r. Nawet przy ocenie legalności tych przepisów statutu w/g stanu prawnego obowiązującego przed 1 stycznia 2002 r., bezsporne jest naruszenie norm prawa w sposób istotny.
Chodzi o to, że za czynności urzędowe dokonywane w sprawach z zakresyadministracji publicznej można było pobierać opłatę skarbową w/g stawek powszechnie obowiązujących, określonych w załączniku do ustawy z 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 86, poz. 960) dla poszczególnych czynności. Ponadto istniały specyficzne, nieznane przepisom o opłacie skarbowej, lokalne opłaty administracyjne uchwalone przez rady gmin w trybie przepisów rozdziału piątego ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 84), do których w żadnym razie nie można było zaliczać opłaty za udostępnienie informacji.
Z powyższych względów Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 27 ust. l ustawy o NSA, orzekł jak w sentencji.