Zdaniem organu, status podatnika posiada każdy pracodawca. Ustawa o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych wyraźnie definiuje funkcję pracodawcy jako podmiotu świadczącego usługę. W związku z powyższym pracodawca obracający środkami zgromadzonymi w Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych i pobierający odsetki od udzielonych pożyczek staje się podmiotem świadczącym usługi udzielania pożyczek. Usługę tę należy rozpoznać jako odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu. Zaś obrót z tytułu wykonywanej usługi winien być udokumentowany fakturą VAT oraz uwzględniony w ewidencji dostaw i wykazany w deklaracji VAT-7 jako sprzedaż zwolniona.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.
Przypomnieć należy, że autor skargi kasacyjnej zarzucił naruszenie art. 15 ust. 2 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 tej ustawy oraz art. 2 pkt 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że organ podatkowy nieprawidłowo zastosował art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, albowiem w rozpoznawanej sprawie organ dokonał błędnej interpretacji przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych i ustalił, że skarżąca samodzielnie wykonywała działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie udzielania zwrotnych pożyczek w sytuacji, gdy skarżąca jedynie "administrowała funduszem".
Problematyka opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności socjalnych finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych a świadczonych przez pracodawców na rzecz pracowników była już przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego.
W powołanym przez Sąd I instancji wyroku NSA z dnia 2 września 2008 r., sygn. akt I FSK 1076/07, na podstawie analizy przepisów ustawy a dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustawy o podatku od towarów i usług, jak również przepisów unijnych oraz wyrażonego na ich tle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdzono, że podmiot zobowiązany do utworzenia i administrowania zakładowym funduszem socjalnym podejmuje działania techniczne o charakterze nieodpłatnym, które pozostają całkowicie poza prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Podmiot nie rozpoczyna i nie prowadzi działalności gospodarczej w celu dysponowania funduszem socjalnym i aby w jego ramach udzielać pracownikom pożyczek mieszkaniowych. Wykonuje te czynności tylko dlatego, że taki obowiązek nakłada na niego ustawa o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych.
W konsekwencji podmiot wykonując czynności związane z udzielaniem swoim pracownikom zwrotnych pożyczek na cele mieszkaniowe z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych nie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT.
W wyroku tym ponadto zasadnie wskazano, że czynności te dokonywane są nieodpłatnie. Podatnik ponosi koszty związane z administrowaniem funduszem, nie pobierając z tego tytułu wynagrodzenia. Nie są nim odsetki uzyskane z udzielonych w ramach ZFŚS pożyczek mieszkaniowych. Te bowiem powiększają masę majątkową funduszu. W orzecznictwie ETS podkreśla się element dochodowości (odpłatności) jako element konieczny uznania działalności podatnika za dzielność gospodarczą w rozumieniu VI Dyrektywy VAT. Całkowity brak odpłatności eliminuje podmiot z systemu VAT, który obejmuje działalność gospodarczą, a nie wszelką działalność (por. wyrok ETS 88/81 w sprawie Staatssecretaris van Financiën a Hong-Kong Trade Development Council, a także komentarz do art. 15 ustawy o VAT [w:] W. Maruchin, VAT. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2005, wyd. II). Ten element również świadczy o tym, że podmiot dokonując czynności związanej z funduszem socjalnym nie wykonuje w tym zakresie czynności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela argumentację zaprezentowaną w powołanym wyroku odnośnie oceny charakteru prawnopodatkowego usług świadczonych przez pracodawcę polegających na udzielaniu pożyczek z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz odsetek pobieranych z tego tytułu. Skład orzekający w niniejszej sprawie w pełni popiera stanowisko zajęte w zaskarżonym wyroku i nie widzi podstaw, aby od niego odstąpić.
W konsekwencji wskazać należy, wbrew sugestiom autora skargi kasacyjnej, że samo posłużenie się w definicji art. 2 pkt 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych pojęciem "pracodawcy" jako podmiotu świadczącego usługi w ramach działalności socjalnej, nie może przesądzać o jego statusie prawnopodatkowym w podatku od towarów i usług. Z przedstawionych wyżej powodów, w zakresie określonym w niniejszej sprawie, podmiot administrujący środkami funduszu nie może zostać uznany za podatnika podatku od wartości dodanej. W tym stanie rzeczy nie można uznać, że Sąd I instancji dopuścił się naruszenia art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy VAT, jak również przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych , gdyż oceniając pozycję prawnopodatkową podmiotu administrującego tym funduszem doszedł do podobnych wniosków do tych wyrażonych w wyroku I FSK 1076/07, tj., że podmiot administrujący funduszem nie działa jako podatnik podatku od towarów i usług, w związku z czym czynności opisane we wniosku o udzielenie interpretacji nie mogą podlegać opodatkowaniu tym podatkiem.
Z tych względów Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.