Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Anna Łukaszewska-Macioch Sędzia NSA Małgorzata Borowiec (spr.) Sędzia WSA del. Marian Wolanin Protokolant: sekretarz sądowy Rafał Jankowski po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej R.Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 czerwca 2010 r. sygn. akt II SA/Wa 1694/09 w sprawie ze skargi R.Z. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] sierpnia 2009r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku oddala skargę kasacyjną.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 28 czerwca 2010 r. sygn. akt II SA/Wa 1694/09 oddalił skargę R.Z. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] sierpnia 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku (pkt I) oraz przyznał ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na rzecz adw. K.W. kwotę [...] zł ([...]) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego udzielonego z urzędu (pkt II).
Wyrok został wydany w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia [...] maja 2009 r. nr [...], wydaną na podstawie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.), odmówił R.Z. przyznania renty w drodze wyjątku z tytułu niezdolności do pracy.
W uzasadnieniu decyzji podał, że powyższe świadczenie może być przyznane ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, a powyższe warunki muszą być spełnione łącznie. W rozpoznawanej sprawie R.Z. udowodnił okres składkowy wynoszący 14 lat 5 miesięcy i 25 dni, lecz w dziesięcioleciu przypadającym przed powstaniem jego niezdolności do pracy nie udowodnił żadnego okresu.
W ocenie organu, R.Z. zaprzestał pobierania zasiłku dla bezrobotnych w dniu 31 lipca 1992 r., a całkowitą niezdolność do pracy orzeczono wobec niego od dnia 3 stycznia 2002 r., lecz nie wykazał on żadnych okoliczności szczególnych, uniemożliwiających przezwyciężenie przeszkód w wykonywaniu przez niego zatrudnienia i nabycia uprawnień do świadczenia w trybie zwykłym. Stwierdził, że podejmowanie przez niego prac dorywczych bez zgłoszenia tego faktu do ubezpieczenia społecznego było jego świadomym wyborem, rodzącym określone skutki prawne, lecz nie usprawiedliwia to braku wypracowania przez niego odpowiedniego okresu składkowego. Natomiast trudna sytuacja materialna nie jest jedynym kryterium przesądzającym o zasadności przyznania świadczenia w drodze wyjątku.
R.Z. we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wskazał, że jest osobą całkowicie niezdolną do pracy z powodu amputacji kończyn dolnych poniżej kolan. Wyjaśnił, że po ustaniu prawa do zasiłku dla bezrobotnych szukał pracy, ale z powodu braku stałego zameldowania jego starania w tym zakresie pozostawały bezskuteczne. W związku z tym podejmował prace dorywcze. Podał, że utrzymuje się zasiłków z pomocy społecznej, które są nie wystarczające, albowiem są one obciążane zajęciem komorniczym w wysokości 50 zł. Ponadto ponosi on stałe wydatki na lekarstwa, które musi przyjmować.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia [...] sierpnia 2009 r. nr [...] zaskarżoną decyzję utrzymał w mocy.