Skarga kasacyjna na decyzję Wojewody Śląskiego w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie zwrotu nieruchomości
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.) sędzia NSA Małgorzata Pocztarek sędzia del. NSA Jacek Hyla Protokolant starszy asystent sędziego Dorota Chromicka po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2015 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Wojewody Śląskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 19 kwietnia 2013 r., sygn. akt II SA/Gl 1468/12 ze skargi D. M. i A. M. na decyzję Wojewody Śląskiego z dnia [...] października 2012 r., nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie zwrotu nieruchomości 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Inne orzeczenia o symbolu:
6182 Zwrot wywłaszczonej nieruchomości i rozliczenia z tym związane
Inne orzeczenia z hasłem:
Wywłaszczanie nieruchomości
Inne orzeczenia sądu:
Naczelny Sąd Administracyjny
Inne orzeczenia ze skargą na:
Wojewoda
Uzasadnienie strona 1/5

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 19 kwietnia 2013 r., II SA/GL 1468/12 uchylił decyzję Wojewody Śląskiego z [...] października 2012 r., nr [...] oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty Żywieckiego z [...] maja 2012 r., nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie zwrotu nieruchomości. W uzasadnieniu Sąd podniósł, że postępowanie w sprawie zwrotu wywłaszczonych nieruchomości unormowane zostało w przepisach Rozdziału 6, Działu III ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.; obecnie Dz. U. z 2014 r. poz. 518 ze zm.), zwanej dalej u.g.n. Przepis art. 136 ust. 3 cyt. ustawy stanowi, że poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeżeli, stosownie do art. 137, stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. W realiach rozpoznawanej sprawy istota sporu pomiędzy skarżącymi a organami administracji publicznej sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy osoba, która zbyła nieruchomość w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa na potrzeby realizacji celów publicznych może skutecznie ubiegać się o jej zwrot w sytuacji, gdy cel publiczny nie został zrealizowany, zaś zbycie nastąpiło na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Analiza regulacji art. 136 u.g.n. dokonana z uwzględnieniem metod wykładni celowościowej, systemowej oraz logicznej prowadzi jednakże do odmiennych wniosków, niż te do których doszły organy administracji. Uwzględnienie tego stanowiska prowadziłoby bowiem do niczym nieuzasadnionego zróżnicowania pozycji prawnej podmiotów ubiegających się o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, gdzie jedynym kryterium byłaby forma, w której doszło do przejęcia nieruchomości na cele publiczne. Istotą postępowania, którego przedmiotem jest zwrot wywłaszczonej nieruchomości, jest odwrócenie skutków wywłaszczenia nieruchomości, w tych przypadkach, w których nie doszło do realizacji celu publicznego, na jaki nieruchomość została nabyta. Roszczenie o zwrot takiej nieruchomości pełni podwójną rolę: restytucyjną - chroni bowiem interes osoby, której nieruchomość przejęto na cele publiczne i umożliwia jej odzyskanie utraconego prawa do rzeczy oraz prewencyjną - gdyż nakłada na właściwe organy obowiązek rozważenia zasadności nabycia takiej nieruchomości oraz obowiązek realizacji celu publicznego w określonym czasie. Oceniając z tej perspektywy regulację zawartą w art. 136 i n. u.g.n. czytelny staje się zamysł ustawodawcy, który wychodząc naprzeciw konstytucyjnej zasadzie dopuszczalności wywłaszczenia tylko na cele publiczne i tylko za słusznym odszkodowaniem (art. 21 ust. 2 Konstytucji RP) stworzył mechanizm umożliwiający skuteczne ubieganie się o przywrócenie stanu poprzedniego w tych sytuacjach, w których nie doszło do realizacji celu publicznego. Mimo, że w ustawie o gospodarce nieruchomościami brak jest unormowania, które expressis verbis zrównywałoby pojęcie wywłaszczenia z umową cywilnoprawną, której przedmiotem jest przeniesienie na podmiot publiczny prawa rzeczowego do nieruchomości w związku z realizacją celów publicznych, to akceptacja stanowiska organów prowadziłaby do dyskryminowania grupy podmiotów ubiegających się o zwrot nieruchomości tylko dlatego, że dobrowolnie zgodzili się odstąpić składnik swojego majątku dla realizacji celu publicznego. Odwołując się do wykładni logicznej i systemowej oraz mając na względzie unormowania konstytucyjne odnoszące się do ochrony własności (art. 21 ust. 2 Konstytucji RP) a także równego traktowania (art. 32 ust. 1 Konstytucji RP) Sąd doszedł do przekonania, że art. 136 i n. u.g.n. znajdują zastosowanie także w przypadkach, w których przeniesienie własności nieruchomości na potrzeby realizacji celów publicznych nastąpiło w drodze zawarcia umowy cywilnoprawnej już pod rządami tej ustawy. Argumentem przemawiającym przeciwko przyjęciu takiego punktu widzenia jest to, że w ustawie dopuszczono możliwość skutecznego ubiegania się o zwrot nieruchomości nabytej na rzecz podmiotu publicznego w drodze umowy, w odniesieniu do nieruchomości, których prawo własności zostało przeniesione przed 1 stycznia 1998 r. (por. art. 216 u.g.n.). Mając na względzie reguły wykładni systemowej Sąd uznał, że skoro w jednym miejscu ustawy pojęciem wywłaszczenia zostały objęte również inne aniżeli akty administracyjne formy przejścia prawa do nieruchomości na podmiot publiczny, to tym samym analogicznie należy rozumieć reguły dotyczące zwrotu nieruchomości, zawarte w Rozdziale 6 u.g.n. zwłaszcza, że właśnie te przepisy stosuje się do postępowań w sprawie zwrotów nieruchomości zbytych na cele publiczne po rządami poprzednio obowiązujących w tym zakresie aktów prawnych.

Strona 1/5
Inne orzeczenia o symbolu:
6182 Zwrot wywłaszczonej nieruchomości i rozliczenia z tym związane
Inne orzeczenia z hasłem:
Wywłaszczanie nieruchomości
Inne orzeczenia sądu:
Naczelny Sąd Administracyjny
Inne orzeczenia ze skargą na:
Wojewoda