Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Marek Stojanowski Sędzia NSA Anna Lech Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek (spr.) Protokolant Aleksandra Żurawicka po rozpoznaniu w dniu 28 grudnia 2007 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. S. - B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 czerwca 2006 r. sygn. akt IV SA/Wa 473/06 w sprawie ze skargi A. S. - B. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] nr [...] w przedmiocie stwierdzenia czy zespół dworsko - parkowy podpada pod działanie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, wyrokiem z dnia 19 czerwca 2006 r. sygn. akt IV SA/Wa 473/06, oddalił skargę A. S. - B. wniesioną na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] nr [...], w przedmiocie stwierdzenia czy zespół dworsko-parkowy podpada pod działanie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej.
Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że decyzją z dnia [...] nr [...], Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi po rozpoznaniu odwołania A. S.-B. od decyzji Wojewody M. z dnia [...], znak [...] stwierdzającej, że będący przedmiotem wniosku zespół dworsko-parkowy zlokalizowany na działkach ewidencyjnych: bud. nr [...], nr: [...],[...],[...],[...],[...],[...],[...],[...],[...] o łącznej pow. 2,2921 ha wraz z całą nieruchomością ziemską objętą lwh [...][...] księgi tabularnej, obejmującej dobra T. położone w T., aktualnie gm. O. D., podpada pod działanie przepisów art. 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r., Nr 3, poz. 13 ze zm., zwanego dalej dekretem PKWN) - na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. uchylił w całości zaskarżoną decyzję i umorzył postępowanie przed organem pierwszej instancji.
W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że wniosek skarżącej ograniczał się do żądania wydania decyzji stwierdzającej, iż część położonej w T. nieruchomości ziemskiej stanowiącej zespół pałacowo-parkowy nie podpada pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN, podczas gdy rozstrzygnięcie Wojewody M. dotyczy całej nieruchomości "D. T." objętej lwh [...][...] księgi tabularnej. Zaskarżona decyzja została zatem wydana bez wymaganego prawem wniosku drugiej strony, bowiem stosownie do § 6 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu reformy rolnej (Dz. U. Nr 10, poz. 51), wydanie orzeczenia w tym przedmiocie mogło nastąpić wyłącznie na wniosek strony, a organ administracji nie był uprawniony do samodzielnego wyjścia poza zakres żądania. Rozstrzygnięcie sprawy w innym przedmiocie, niż wszczęte zostało postępowanie administracyjne, stanowiło rażące naruszenie zasad ogólnych postępowania (art. 6-16 k.p.a.), jak i art. 61 oraz 104 k.p.a., jednakże uchylenie zaskarżonej decyzji powinno nastąpić także z innych powodów.
Organ wskazał, że przedmiotowa nieruchomość została przejęta na własność Państwa na podstawie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN. Stosownie do treści tego przepisu na własność Państwa przechodziły nieruchomości ziemskie stanowiące własność i współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych, a na terenie województwa poznańskiego, pomorskiego i śląskiego, jeżeli ich rozmiar łącznie przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej, niezależnie od wielkości użytków rolnych tej powierzchni. Nieruchomości te przechodziły bezzwłocznie, bez odszkodowania na własność Skarbu Państwa, a przewłaszczenie ich następowało z mocy samego prawa, z chwilą wejścia w życie dekretu, tj. z dniem 13 września 1944 r. Rozporządzenie wykonawcze Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonywania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, w postanowieniach § 6 przewidywało dopuszczalność złożenia przez zainteresowaną stronę wniosku o uznanie, że nieruchomość jest wyłączona spod działania regulacji zawartych w art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN. Wniosek taki, w myśl rozporządzenia, był rozpoznawany w postępowaniu administracyjnym i rozstrzygnięcie o tym, czy nieruchomość podpada pod działanie dekretu zapadało w formie decyzji administracyjnej wydanej przez wojewódzki urząd ziemski.