Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Wiesław Morys Sędzia del. WSA Agnieszka Miernik po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej W. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 31 maja 2017 r. sygn. akt IV SA/Po 997/16 w sprawie ze skargi E. S. i L. S. na decyzję W. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego z dnia [...] września 2016 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego oddala skargę kasacyjną.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 31 maja 2017 r., IV SA/Po 997/16 uchylił decyzję W. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego z [...] września 2016 r. nr [...] i poprzedzającą ją decyzję Starosty K. z [...] lipca 2016 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego. W uzasadnieniu Sąd podniósł, że stosownie do art. 153 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 718, dalej jako: "p.p.s.a.") ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie. Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że ani organ administracji publicznej, ani sąd, orzekając ponownie w tej samej sprawie, nie mogą nie uwzględnić oceny prawnej i wskazań wyrażonych wcześniej w orzeczeniu sądu, gdyż są nimi związane.
Związanie sądu administracyjnego oceną prawną oznacza, że nie może on formułować nowych ocen, które byłyby sprzeczne z wyrażonym wcześniej poglądem. Ocena prawna wyrażona w orzeczeniu sądu administracyjnego jest wiążąca zarówno gdy dotyczy zastosowania przepisów prawa materialnego, jak i przepisów postępowania administracyjnego, w tym poprawności lub wadliwości określonych, poczynionych w sprawie przez organy ustaleń faktycznych. Z kolei wskazania co do dalszego postępowania stanowią z reguły konsekwencje oceny prawnej. Dotyczą one sposobu działania w toku ponownego rozpoznania sprawy i mają na celu uniknięcie błędów już popełnionych oraz wskazanie kierunku, w którym powinno zmierzać przyszłe postępowanie dla uniknięcia wadliwości w postaci np. braków w materiale dowodowym lub innych uchybień procesowych. Uregulowania zawarte w art. 153 p.p.s.a. mają zapobiec sytuacji, w której określone zagadnienia byłyby odmiennie oceniane w kolejnych decyzjach organów lub orzeczeniach sądu. Nie można więc na dalszych etapach postępowania skutecznie podnosić argumentacji sprzecznej lub powielającej wytknięte uprzednio błędy, wykazane przez sąd w wydanym uprzednio wyroku.
W ocenie składu orzekającego, który związany jest oceną prawną zawartą w wyroku tut. Sądu z 9 marca 2016 r., IV SA/Po 978/15, taka właśnie sytuacja, skutkująca naruszeniem art. 153 p.p.s.a. wystąpiła w rozpoznawanej obecnie sprawie. W wyroku tym Sąd podkreślił, że przeprowadzone przez organy orzekające ustalenia stanu faktycznego nie są prawidłowe. Wskazano, że istota prowadzenia ewidencji gruntów i budynków sprowadza się do ciągłej aktualizacji w operacie ewidencyjnym zbioru informacji podmiotowych i przedmiotowych, na podstawie dokumentów powstałych w zasadzie poza postępowaniem ewidencyjnym (decyzji administracyjnych, orzeczeń sądowych, aktów notarialnych, aktów normatywnych), czy wytworzonych w toku postępowania ewidencyjnego w związku z obowiązkiem utrzymywania operatu ewidencyjnego w stanie aktualności, tj. zgodności z dostępnymi dla organu prowadzącego ewidencję dokumentami i materiałami źródłowymi (§ 44 pkt 2 rozporządzenia). Z urzędu wprowadza się zmiany wynikające m.in. z prawomocnych orzeczeń sądowych. Deklaratoryjny charakter wpisów oznacza, że nie kształtują one nowego stanu prawnego, a jedynie potwierdzają stan prawny wynikający z dokumentów. Organy prowadzące ewidencję i dokonujące aktualizacji zapisów tej ewidencji nie mają zatem żadnych uprawnień do badania, czy też kontrolowania prawnych konsekwencji orzeczeń sądowych, decyzji administracyjnych, aktów notarialnych, czy też danych wynikających z ewidencji publicznych prowadzonych na podstawie innych przepisów prawa. Zgodnie z jednolitym poglądem orzecznictwa, aktualizacja danych w ewidencji dotyczy naniesienia zmian powstałych już po wprowadzeniu do ewidencji danych kwestionowanych. Tak wypowiedział się NSA w wyroku z 10 lutego 2003r., II SA 1478/01. Aktualizacja operatu ewidencyjnego następuje bowiem przez wprowadzenie udokumentowanych zmian do bazy danych ewidencyjnych. Dokonuje się jej niezwłocznie po uzyskaniu przez starostę odpowiednich dokumentów określających zmiany danych ewidencyjnych. Dokumenty, na podstawie których dokonuje się tego rodzaju aktualizacji, określone zostały w § 46 ust.2 cytowanego rozporządzenia i należy do nich m.in. prawomocne orzeczenie sądowe. W tej sprawie, organ nie ma prawa kwestionować ustaleń wynikających z prawomocnego orzeczenia Sądu. Zarówno przepisy ustawy, jak i rozporządzenia wyraźnie wskazują, że aktualizacji dokonuje się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu. Natomiast nie ma znaczenia na jakiej podstawie orzeczenie to zapadło. Organ zatem poprzez swoje stanowisko de facto podważył prawomocne orzeczenie sądu. W ocenie Sądu, organy nie dokonały subsumcji prawa materialnego, tj. Prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz rozporządzenia w sprawie ewidencji gruntów i budynków, dokonały ich nieprawidłowej wykładni.