Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Maria Wiśniewska Sędziowie: Sędzia NSA Irena Kamińska Sędzia del. WSA Czesława Nowak-Kolczyńska (spr.) Protokolant st. inspektor sądowy Tomasz Zieliński po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2016 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej S. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 lutego 2015 r. sygn. akt II SA/Wa 1096/14 w sprawie ze skargi S. P. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] maja 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku oddala skargę kasacyjną
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 lutego 2015 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę S. P. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] maja 2014 roku nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku.
W uzasadnieniu wyroku, Sąd podał, iż Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia [...] maja 2014 roku nr [...], utrzymał w mocy decyzję własną z dnia [...] marca 2014 roku nr [...] odmawiającą przyznania S. P. renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku w trybie art. 83 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną.
Organ przyjął, że na przestrzeni [...] lat życia skarżącego, tj. na datę powstania całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawca udowodnił 26 lat, 5 miesięcy i 21 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Natomiast w ocenianym do uprawnień 10-leciu przed dniem powstania całkowitej niezdolności do pracy, zamiast 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych - wymaganych do przyznania świadczenia w trybie zwykłym - został udowodniony okres wynoszący jedynie 1 rok i 10 miesięcy. W okresach od 1 lipca 1970 roku do 30 września 1971 roku, od 3 września 1993 roku do 1 lipca 1998 roku oraz od 1 stycznia 2003 roku do 2 marca 2011 roku, tj. przez łączny okres wynoszący ponad 14 lat nie został udowodniony jakikolwiek okres zatrudnienia poparty opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenia emerytalne i rentowe, co spowodowało brak uprawnień do świadczenia w trybie zwykłym.
Analiza przebiegu ubezpieczenia doprowadziła organ do wniosku, że niespełnienie warunków do świadczenia na zasadach ogólnych nie było następstwem zdarzeń o charakterze szczególnym, bowiem wobec ubezpieczonego w wyżej wymienionych okresach nie była ustalona przez lekarza orzecznika ZUS całkowita niezdolność do pracy. Całkowita niezdolność do pracy została u S. P. ustalona orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia [...] grudnia 2013 roku dopiero od [...] marca 2011 roku.
W toku postępowania ustalono, że przerwy w ubezpieczeniu wymienionego spowodowane były między innymi podejmowaniem pracy bez ubezpieczenia zarówno w kraju jak i za granicą. Przy rozpatrywaniu uprawnień do renty ocenie podlegała również sytuacja materialna, z tym, że nie mogła ona stanowić wystarczającej przesłanki do przyznania świadczenia, nie jest to bowiem świadczenie socjalne przyznawane tylko stosownie do potrzeb wnioskodawcy.
Decyzja Prezesa ZUS z dnia [...] maja 2014 roku stała się przedmiotem skargi wniesionej przez S. P. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
Skarżący wskazał, iż pierwszą pracę podjął w wieku 18 lat, zaś obecnie legitymuje się ponad 26 letnim okresem składkowym, z czego ponad 17 lat przypada na pracę w szczególnych warunkach. Wyjaśniając powstałe przerwy w swoim ubezpieczeniu skarżący podniósł, iż "w latach po 2009 roku" podejmował pracę w N. "na czarno" z powodu trudnej sytuacji na rynku pracy (wiek [...] lat i brak kwalifikacji do innej pracy niż fizyczna). W 2010 roku skarżący podjął zatrudnienie w ochronie, lecz bez umowy i odprowadzania składek. Natomiast lata 1993-1998, to okres pracy w [...] [...], za który skarżący nie uzyskał umów. Z powodu śmierci osoby zatrudniającej skarżącego obecnie nie jest możliwe potwierdzenie tego okresu zatrudnienia. Podobnie rzecz się miała w latach 2003-2011, w tych okresach skarżący pracował, na co wskazuje odprowadzanie należności podatkowych i rozliczanie się z Urzędem Skarbowym w Ś. Brak stosownej dokumentacji jest w ocenie skarżącego winą pracodawców. Skarżący, jako niezorientowany w prawie, nie kwestionował postępowania przełożonych i nie może być obecnie karany za zaniedbania swoich pracodawców. Ponadto, nie można mu czynić zarzutu, że "próbował żyć inaczej, mieć więcej środków finansowych, niż z pracy etatowej". Powyższych okoliczności organ nie wziął pod uwagę i przez to wydał decyzję bez wnikliwej analizy stanu faktycznego sprawy.