Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jolanta Sikorska Sędziowie: Sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska Sędzia del. WSA Katarzyna Matczak (spr.) Protokolant asystent sędziego Łukasz Sielanko po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 lutego 2018 r. sygn. akt II SA/Wa 930/17 w sprawie ze skargi M. K. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] maja 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku 1. prostuje z urzędu zaskarżony wyrok w jego komparycji w ten sposób, że jako sygnaturę akt oznacza "II SA/Wa 930/17", zamiast "II SA/Wa 930/16"; 2. oddala skargę kasacyjną.
Wyrokiem z dnia 14 lutego 2018 r. sygn. akt II SA/Wa 930/17 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę M. K. (dalej zwanej: skarżącą) na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] maja 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku.
Wyrok ten został wydany w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:
Wnioskiem z dnia [...] grudnia 2016 r. skarżąca wystąpiła o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku, po rozpoznaniu którego, decyzją z dnia [...] marca 2017r. nr [...] Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: organ, Prezes ZUS), działając w trybie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016r., poz. 887 ze zm.) dalej: ustawa o FUS, odmówił wnioskodawczyni przyznania świadczenia w drodze wyjątku. W uzasadnieniu decyzji, organ stwierdził, że przyznanie świadczenia w drodze wyjątku możliwe jest wyłącznie w przypadku, gdy spełnione są łącznie wszystkie wymienione w tym przepisie przesłanki, a niespełnienie nawet jednego z nich wyklucza możliwość przyznania świadczenia. Organ podniósł, iż z dokumentacji rentowej wynika, że orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia [...] stycznia 2017 r. wnioskodawczyni nie została uznana za niezdolną do pracy. Nie spełnia zatem warunku wymaganego do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku, a mianowicie całkowitej niezdolności do pracy potwierdzonej orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS.
W złożonym wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy M. K. podniosła, iż lekarz orzecznik ZUS zlekceważył jej stan zdrowia pomijając ciężkie schorzenia po zatruciu toksycznym wymagające specjalistycznej rehabilitacji, leczenia i operacji kręgosłupa.
Prezes ZUS, w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy, decyzją z dnia 8 maja 2017 r., wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu organ podtrzymał wcześniejszą argumentację nie stwierdzając istnienia przesłanek umożliwiających pozytywne załatwienie sprawy. Podkreślił ponownie, że lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia [...] stycznia 2017 r. ustalił, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy. Oznacza to, że w jej przypadku przesłanka niemożności podjęcia pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym ze względu na całkowitą niezdolność do pracy nie zachodzi i jest to okoliczność, która eliminuje ją z grona osób, którym może być przyznane świadczenie w drodze wyjątku. Nadto organ zaznaczył, że zgodnie z pouczeniem zawartym w ww. orzeczeniu stronie przysługiwało prawo złożenia sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS w terminie 14 dni od jego otrzymania. Z uprawnienia tego strona nie skorzystała. Wyjaśniono, że fundamentalną zasadą przyznawania świadczeń na podstawie art. 83 ustawy o FUS jest całkowita niezdolność do pracy wnioskodawczyni, orzeczona w trybie przewidzianym prawem przez lekarza orzecznika ZUS, a nie stwierdzona przez każdego innego lekarza lub wynikająca z subiektywnego przekonania samej zainteresowanej. Organ podkreślił jednocześnie, że Prezes ZUS jest związany orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS, a przesłanka ta nie podlega tzw. uznaniu administracyjnemu. Końcowo organ zaznaczył, ze trudne warunki materialne nie stanowią wystarczającego uzasadnienia do przyznania świadczenia w drodze wyjątku. Świadczenie na podstawie art. 83 ustawy o FUS nie jest bowiem świadczeniem socjalnym, przyznawanym wyłącznie według potrzeb, nawet gdy potrzeby te są uzasadnione.