Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Wiesław Morys, Sędzia NSA Barbara Adamiak (spr.), Sędzia NSA Joanna Runge - Lissowska, Protokolant asystent sędziego Agnieszka Chorab, po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2014 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Wojewody Śląskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 1 sierpnia 2013 r. sygn. akt IV SA/Gl 472/13 w sprawie ze skargi Gminy Ślemień na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z dnia 6 marca 2013 r. nr NP.II.4131.1.153.2013 w przedmiocie zamiaru likwidacji szkoły filialnej 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.
Uchwałą z 25 stycznia 2013 r. Rada Gminy Ślemień wyraziła zamiar likwidacji szkoły filialnej w Lasie. W podstawie prawnej powołano art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. h/ ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) oraz art. 5c pkt 1 w związku z art. 59 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.). W uchwale przewidziano, że w zamian likwidowanej szkoły zapewni się możliwość kontynuowania nauki w Szkole Podstawowej im. Ks. Jana Twardowskiego w Ślemieniu. Wykonanie uchwały powierzono Wójtowi, którego też zobowiązano do dokonania czynności niezbędnych do przeprowadzenia likwidacji.
Rozstrzygnięciem nadzorczym z 6 marca 2013 r. nr NPII.4131.1.153.2013 Wojewoda Śląski w trybie art. 91 ust. 1 o samorządzie gminnym stwierdził nieważność uchwały, uznając ją za sprzeczną z art. 59 ust. 1 w związku z ust. 6 ustawy o systemie oświaty. Zdaniem organu nadzoru, procedura likwidacyjna przewidziana w art. 59 ust. 1 nie ma zastosowania do szkoły filialnej. Jest ona bowiem podporządkowana organizacyjnie szkole głównej, a zatem jej likwidacja winna się odbyć przez przekształcenie szkoły głównej w trybie opisanym w art. 59 ust. 6, który nakazuje ze zmianami stosować tryb przewidziany dla likwidacji szkoły. Według Wojewody jedna z odmienności uruchomienia tego trybu będzie polegać na konieczności zawiadomienia o planowanym przekształceniu nie tylko rodziców dzieci uczęszczających do szkoły głównej ale i do szkoły filialnej.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Gmina Ślemień wniosła o uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego, zarzucając mu błędną wykładnię art. 59 ust. 1 oraz niewłaściwe zastosowanie art. 59 ust. 6 ustawy o systemie oświaty. Skarżąca wywodziła, że w świetle przepisów tej ustawy szkołę filialną należy zaliczyć do szkół publicznych, a w konsekwencji ma do niej zastosowanie procedura likwidacyjna. Jej zdaniem likwidacja szkoły filialnej nie spowoduje przekształcenia szkoły głównej, gdyż nie nastąpi rozszerzenie, zwężenie, czy też wprowadzenie nowego zakresu edukacji w istniejącym zespole szkół w Ślemieniu, który przejmie nauczanie uczniów likwidowanej filii. Skarżąca powołała się na orzecznictwo, w którym uznano prawidłowość trybu likwidacyjnego w odniesieniu do szkół filialnych.
Odpowiadając na skargę organ nadzoru postulował jej oddalenie podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko i podkreślając brak samodzielności organizacyjnej szkoły filialnej. Podniósł też, że likwidacja szkoły filialnej spowoduje zawężenie zakresu edukacji w Gminie Ślemień, a zatem chodzi o procedurę przekształcenia. Dlatego też niezbędne jest przekształcenie szkoły głównej, aby możliwe było zlikwidowanie szkoły filialnej.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 1 sierpnia 2013 r. sygn. akt IV SA/Gl 472/13 po rozpoznaniu sprawy ze skargi Gminy Ślemień na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z 6 marca 2013 r. nr NPII.4131.1.153.2013 w przedmiocie zamiaru likwidacji szkoły filialnej, uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że rację ma organ nadzoru, iż szkoła filialna nie jest szkołą samodzielną, lecz jest organizacyjnie podporządkowana innej szkole, co wynika wprost z określenia "filialna" i zostało potwierdzone w przepisach oświatowych (np. art. 39 ust. 6, art. 40 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, czy też § 1 ust. 2 powoływanego przez strony rozporządzenia w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół). W szczególności z art. 58 ust. 2 ustawy o systemie oświaty wynika, że filia szkoły jest częścią szkoły macierzystej (tak też: wyrok NSA z 4 kwietnia 2013 r. sygn. akt I OSK 93/13, dostępny w internecie). Oznacza to, że wszelkie przekształcenia szkoły filialnej są jednocześnie zmianami organizacyjnymi samej szkoły głównej. Jedną z form takiego przekształcenia jest likwidacja szkoły filialnej. Użycie słowa "likwidacja" odnośnie przekształcenia polegającego na całkowitym zaprzestaniu funkcjonowania szkoły filialnej jest w pełni usprawiedliwione, choćby ze względu na, mimo wszystko, pewne wyodrębnienie techniczno-funkcjonalne takiej szkoły. Między innymi ma ona oddzielną siedzibę, własny zakres działania, swojego kierownika (art. 39 ust. 6 cyt. ustawy), może mieć własną radę pedagogiczną w razie zatrudniania co najmniej 3 nauczycieli (art. 40 ust. 2 tej ustawy). Z treści zaskarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego wynika zresztą, że Wojewoda nie kwestionuje nazwania zamierzonej przez Gminę czynności jako likwidacji, a jedynie uważa, że winno to nastąpić w trybie z art. 59 ust. 6 ustawy oświatowej. Przepis ten nie jest samodzielny, lecz przewiduje stosowanie do przekształcenia szkoły odpowiednio przepisów o jej likwidacji zwartych w art. 59 ust. 1-5. Zakwestionowana przez Wojewodę uchwała intencyjna powołuje właśnie art. 59 ust. 1 i 2, a jedynie nie wymienia ust. 6 tego artykułu. Jak już zasygnalizowano przepis ten nie reguluje samodzielnie trybu i warunków przekształcenia szkoły, a tylko odsyła do innych przepisów, które prawidłowo zostały w uchwale powołane. Tymczasem stwierdzenie nieważności uchwały samorządu terytorialnego przez organ nadzoru może nastąpić wyłącznie w razie istotnego naruszenia prawa (art. 91 ust. 1 i 4 ustawy o samorządzie gminnym). Nie stanowi istotnego naruszenia prawa powołanie przez organ samorządowy błędnej podstawy prawnej uchwały, jeżeli w obowiązującym prawie materialnym taka podstawa istnieje, a treść uchwały mieści się w jej granicach. Tym bardziej o istotnym naruszeniu nie może być mowy w omawianym przypadku, skoro organ uchwałodawczy podał właściwą materialnoprawną podstawę wyrażonego w uchwale zamiaru likwidacji szkoły filialnej, a pominął jedynie przepis odsyłający do tych przepisów. Wbrew uwadze zamieszczonej w zaskarżonym rozstrzygnięciu, to nieistotne naruszenie prawa nie może wpłynąć na zakres obowiązków organu prowadzącego szkołę związanych z procesem likwidacji szkoły filialnej (w ramach przekształcenia szkoły macierzystej), w tym i na konieczność zawiadomienia rodziców dzieci uczęszczających do szkoły, które musi oczywiście dotyczyć i tych uczęszczających do szkoły filialnej. Wobec tego, że chodzi o uchwałę intencyjną, zbędne było rozważanie wszystkich warunków prawidłowego przekształcenia szkoły, które winny być uwzględnione przed podjęciem uchwały definitywnej (np. opiniowanie przez związki zawodowe - por. uchwała NSA z 29 listopada 2010 r. sygn. akt I OPS 2/10).