Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący sędzia NSA Maciej Dybowski (spr.), Sędzia NSA Izabella Kulig-Maciszewska, Sędzia del. WSA Marian Wolanin, Protokolant asystent sędziego Anna Dziosa-Płudowska, po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2014 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 22 maja 2012 r. sygn. akt II SA/Lu 200/12 w sprawie ze skargi B. Ł. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] 2012 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wydania z naruszeniem prawa decyzji zatwierdzającej projekt podziału działki I. uchyla zaskarżony wyrok w całości i oddala skargę; II. odstępuje od zasądzenia od B. Ł. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] zwrotu kosztów postępowania sądowego w całości;
Wyrokiem z dnia 22 maja 2012 r., sygn. akt II SA/Lu 200/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w sprawie ze skargi B. Ł. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] 2012 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wydania z naruszeniem prawa decyzji zatwierdzającej projekt podziału działki I. uchylił zaskarżoną decyzję, która nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku oraz uchylił decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] 2011 r. nr [...]; II. zasądził od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] na rzecz skarżącej B. Ł. kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Wyrok ów zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:
Decyzją z [...] 2000 r. [znak ...] (dalej decyzja z [...] 2000 r.) Wójt Gminy [...] (dalej Wójt) zatwierdził projekt podziału działki nr [...] [o pow. 0,6400 ha] położonej we wsi [...] gmina [...], stanowiącą własność L. S., na działki o numerach: [...] o powierzchni 0,1224ha; [...] o powierzchni 0,1054ha; [...] o powierzchni 0,1084ha; [...] o powierzchni 0,0639ha; [...] o powierzchni 0,0815ha i [...] o powierzchni 0,1584ha. Pismem z 14 grudnia 2007 r. B. Ł. (dalej skarżąca bądź wnioskodawczyni), wniosła o uchylenie lub stwierdzenie nieważności owej decyzji, wyjaśniając że podczas podziału oddzielono część gruntu od stanowiącej jej własność działki [...] i dołączono ją do dzielonej działki [...]. O fakcie tym dowiedziała się w trakcie postępowania w sprawie zmiany użytków gruntowych w obrębie jej działki. Pismem z 7 lutego 2008 r. wnioskodawczyni sprecyzowała, że wnosi o stwierdzenie nieważności przedmiotowej decyzji podziałowej, jako wydanej z rażącym naruszeniem prawa. Decyzją z [...] 2008 r. [znak ....] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] (dalej Kolegium bądź SKO), dowodząc braku interesu prawnego wnioskodawczyni, umorzyło postępowanie w sprawie, a decyzją z [...] 2008 r. [znak ....] podtrzymało swe rozstrzygnięcie. Wyrokiem z 2 czerwca 2009 r., II SA/Lu 19/09 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie uchylił obie decyzje Kolegium. Wyrokiem z 16 lipca 2010 r., I OSK 1288/09, Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną.
Ponownie rozpoznając sprawę Kolegium, odwołując się do orzecznictwa sądowoadministarcyjnego, decyzją z [....] 2011 r. [nr ...] (dalej decyzja z [...] 2011 r.) postępowanie w sprawie ponownie umorzyło, dopatrując się braku interesu prawnego po stronie wnioskodawczyni. Według Kolegium, interes taki miała właścicielka działki nr [...] L. S., na której to wniosek podziału tej działki dokonano i nabywcy działek powstałych po podziale. Jak wynika z wypisów z ewidencji gruntów według stanu na dzień 22 listopada 2010 r. (w aktach sprawy), powstałe w wyniku podziału działki nr [...] działki o nr: [...] mają, prócz L. S., innych właścicieli, którzy od niej nabyli wydzielone działki, ale nie ma wśród nich skarżącej. Tym samym nie ma ona interesu prawnego w postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji podziałowej. Jej interes należy określić jedynie jako faktyczny, nie dający podstaw do udziału w postępowaniu. Z tej przyczyny wniosek skarżącej o wszczęcie i prowadzenie takiego postępowania nie może zostać uwzględniony. Kolegium zaznaczyło, że jeśli istnieje niezgodność między stanem prawnym nieruchomości, będącej współwłasnością wnioskującej ujawnionym w księdze wieczystej, a rzeczywistym stanem prawnym, wnioskująca może przed sądem powszechnym żądać usunięcia tej niezgodności w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece ([j.t.] Dz. U. z 2001 r., nr 124, poz. 1361 ze zm., dalej kwh). Prócz tego, jeśli granica między działką [...], będącą współwłasnością wnioskującej, a wydzieloną w wyniku podziału działką nr [...] jest kwestionowana, to ustaleniu spornych granic służy postępowanie rozgraniczeniowe prowadzone na podstawie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne ([j.t.] Dz. U. z 2005 r., nr 240, poz. 2027 ze zm., dalej pgk bądź Prawo geodezyjne i kartograficzne). Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Kolegium decyzją z [...] 2012 r. [nr ...] (dalej decyzja z [...] 2012 r.) uchyliło decyzję z [...] 2011 r. w całości i stwierdziło wydanie decyzji z 29 września 2000 r. z naruszeniem prawa. Co do zasady Kolegium podzieliło swe wcześniejsze stanowisko, że stronami postępowania w przedmiocie podziału nie są właściciele nieruchomości sąsiadującej z nieruchomością będącą przedmiotem postępowania podziałowego. Prawidłowo przeprowadzany podział uwzględnia przestrzenne granice prawa własności nieruchomości podlegających podziałowi i nie wywiera żadnego skutku prawnego dla właścicieli nieruchomości sąsiadujących. Toteż nie mają interesu prawnego, jaki umożliwiałby przyznanie im statusu strony w postępowaniu podziałowym. Jeśli jednak, tak jak w tej sprawie, wydana po postępowaniu podziałowym decyzja wywarła skutki prawne dla współwłaścicieli nieruchomości sąsiedniej, także oni są stronami postępowania nadzwyczajnego zmierzającego do jej wzruszenia. Kolegium ustaliło, że na skutek nieprawidłowo przeprowadzonych czynności geodety powołanego w postępowaniu podziałowym, który przyjął granice działek sąsiadujących z dzieloną działką [...] na podstawie zgodnego oświadczenia ich właścicieli (w sytuacji niepowiadomienia wszystkich właścicieli działek) i uwzględnił stan użytkowania zadeklarowany przez osoby obecne przy sporządzaniu czynności, część działki [...] (tj. wschodnia część stanowiąca pas gruntu przylegający do drogi nr działki [...]) została w załączniku graficznym do decyzji o zatwierdzeniu podziału uznana za część działki podlegającej podziałowi i wydzielono z niej część działki nr [...] przeznaczonej pod drogę równoległą do dotychczas istniejącej drogi na działce nr [...] (wyrys z akt księgi wieczystej KW [...], będący załącznikiem do wniosku o stwierdzenie nieważności k. 6, 9 akt [...], mapa podziału - k. 4 akt sprawy o podział). Bez wątpienia decyzja zatwierdzająca projekt podziału wywarła skutki prawne dla B. Ł. przez zmianę przestrzennych granic przysługującego jej prawa współwłasności działki [...]. Decyzja stała się podstawą wprowadzenia zmiany w wyrysie ewidencyjnym działki [...], będącej współwłasnością B. Ł., polegającej na pomniejszeniu przestrzennym działki (kopia mapy ewidencyjnej - k. 5 akt [...]). Jakkolwiek powierzchnia działki [...] ujawniona w księdze wieczystej KW nr [...] nie została zmieniona (nadal wpisana jest powierzchnia 0,08 ha), to jednak w wyniku wprowadzenia operatu podziału do ewidencji gruntów - granice działki 47/1 w wyrysie ewidencyjnym są zmienione. Na tej podstawie w Dziale I księgi wieczystej działki [...] (KW [...]) ujawniono powierzchnię, która stanowiła przed podziałem część obszaru działki [...] - toteż księgi wieczyste prowadzone dla dwu powyższych działek uwidaczniają [w części] ten sam obszar gruntu. Kolegium nie miało wątpliwości, że decyzja o podziale jest wadliwa. Organ zaznaczył, że o czynności przyjęcia granic nie powiadomiono współwłaścicieli działki [...]. Geodeta nie sprawdził, czy w czynnościach uczestniczą wszystkie osoby, którym przysługuje tytuł prawny do nieruchomości, jakich granica miała być przyjęta. W ocenie organu stanowiło to rażące naruszenie § 6 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lutego 1998 r. w sprawie trybu dokonywania podziałów nieruchomości oraz sposobu sporządzania i rodzajów dokumentów wymaganych w tym postępowaniu (Dz. U. "1999 nr 45 poz. 453 ze zm." [winno być "nr 25, poz. 130"]) w zw. z art. 32 ust. 1 pgk, obowiązujących w dacie wydania decyzji o podziale. Zgodnie z owymi przepisami, do opracowania projektu podziału przyjmuje się granice nieruchomości podlegającej podziałowi według istniejącego stanu prawnego, a jeżeli stanu takiego nie można stwierdzić - według stanu uwidocznionego w katastrze nieruchomości, a o przyjęciu granic, osoba sporządzająca projekt podziału nieruchomości zawiadamia zainteresowane strony; przy czym do zawiadomień stosuje się odpowiednio przepisy art. 32 ust. 1-4 pgk. Stosownie do art. 32 ust. 1 pgk w brzmieniu z daty wydania decyzji, wezwanie do stawienia się na gruncie doręcza się stronom za zwrotnym poświadczeniem odbioru, nie później niż 7 dni przed wyznaczonym terminem, w wezwaniu należy poinformować strony o skutkach niestawiennictwa. W materiale dowodowym sprawy podziałowej brak jest dowodów doręczenia zawiadomień o planowanych czynnościach ustalenia granic na gruncie. W ocenie Kolegium mapa podziału, stanowiąca integralną część wydanej decyzji zatwierdzającej podział, rażąco naruszyła również art. 97 ust. 1 ustawy [z dnia 21 sierpnia 1997 r.] o gospodarce nieruchomościami [j.t. z 2000 r., nr 46, poz. 543, dalej ugn bądź ustawa o gospodarce nieruchomościami], ponieważ podział wykroczył poza granice przestrzenne działki nr "[...]" [winno być ..."], której dotyczył wniosek o podział. Wnioski powyższe wynikają także z decyzji Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w [...] z dnia [...] 2011 r. i z operatu sporządzonego przez geodetę A. S. dnia 15 listopada 2010 r. Mimo to jednak Kolegium uznało, że w sprawie brak podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji podziałowej, a to z powodu wystąpienia negatywnej przesłanki określonej w art. 156 § 2 kpa, tj. wystąpienia nieodwracalnych skutków prawnych. Przesłanka ta wystąpiła w związku z zawarciem umów sprzedaży, których przedmiotem były nowo wydzielone działki i ujawnieniem ich w księgach wieczystych. Według Kolegium nie jest ono władne unieważnić zaistniałych skutków cywilnoprawnych przeniesienia własności, co oznacza, że mają one charakter nieodwracalnych skutków prawnych. Zgodnie z art. 158 § 2 kpa, jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek okoliczności, o których mowa w art. 156 § 2, organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.