Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek Sędziowie NSA Barbara Adamiak (spr.) NSA Anna Łukaszewska -Macioch Protokolant Edyta Pawlak po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2007r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 14 grudnia 2006 r. sygn. akt II SA/Ol 880/06 w sprawie ze skargi T. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego oddala skargę kasacyjną
Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w D., decyzją z [...] nr [...], odmówił T. P. udzielenia pomocy materialnej i finansowej.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O., decyzją z [...] nr [...] utrzymało w mocy zaskarżoną odwołaniem decyzję. W uzasadnieniu wywodziło, że zgodnie z art. 2 ust. 1 i 3 ustawy o pomocy społecznej, pomoc społeczna ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Aby jednak pomoc społeczna mogła być przyznana, najpierw winna zostać ustalona sytuacja wnioskodawcy i jego rodziny. W tym celu należy przeprowadzić rodzinny wywiad środowiskowy, który zgodnie z art. 107 ust. 1 powołanej wyżej ustawy ma na celu ustalenie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób i rodzin, ubiegających się o świadczenie z pomocy społecznej, w tym małżonka, zstępnych i wstępnych. Przeprowadzenie wywiadu środowiskowego jest, zgodnie z art. 106 ust. 4 powołanej ustawy, nieodzownym elementem poprzedzającym wydanie decyzji o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia z pomocy społecznej. W konsekwencji wydanie decyzji bez przeprowadzenia wywiadu środowiskowego uznać należałoby za niezgodne z prawem. Za niezgodne z prawem uznać należałoby również wydanie decyzji w oparciu o wywiad przeprowadzony ponad 6 miesięcy przed wydaniem decyzji. Przepis art. 107 ust. 4 powołanej ustawy stanowi bowiem, że w przypadku ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej po raz kolejny, a także gdy nastąpiła zmiana danych zawartych w wywiadzie, sporządza się aktualizację wywiadu. W przypadku osób korzystających ze stałych form pomocy, aktualizację sporządza się nie rzadziej niż co 6 miesięcy, mimo braku zmiany danych.
Organ odwoławczy wskazał, że organ pierwszej instancji czterokrotnie zawiadamiał T. P. o zaplanowanych wizytach pracowników socjalnych w celu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, do czego jednak nie dochodziło z uwagi na nieobecność wnioskodawczyni w domu. Bezskuteczne okazały się również próby wezwania zainteresowanej do ośrodka, celem ustalenia odpowiadającego jej terminu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego. Organ odwoławczy stwierdził, że powyższe okoliczności wskazują, iż organ pierwszej instancji wykazał należyte zaangażowanie, próbował ustalić rzeczywistą sytuację majątkową rodziny odwołującej się, lecz nie zdołał tego osiągnąć z powodu negatywnych działań T. P..
W tej sytuacji, wydanie decyzji wyłącznie w oparciu o jej wniosek, bez przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, byłoby sprzeczne z zasadą wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP, zgodnie z którą wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
W ocenie organu odwoławczego, działania strony, uniemożliwiające przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, mogą być uznane za okoliczności, o których stanowi art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, czyli za brak współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej. Brak przeprowadzenia wywiadu środowiskowego uniemożliwił także określenie formy pomocy, którą organ mógłby udzielić. Wniosek strony jest bowiem w tym zakresie zbyt ogólny. Organ wskazał także, iż za wydaniem decyzji odmownej przemawia również fakt, iż mąż T. P. z dniem [...] kwietnia 2006 r. został wyłączony z ewidencji osób bezrobotnych z uwagi na to, że nie zgłosił się na wezwanie w sprawie propozycji prac społecznie użytecznych. W świetle art. 11 ust. 2 powołanej ustawy, okoliczność ta może również stanowić podstawę odmowy przyznania świadczeń. Wobec wskazanych powyżej faktów, Kolegium uznało, iż zaskarżona decyzja nie narusza prawa.