Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jolanta Sikorska, Sędzia NSA Maciej Dybowski, Sędzia del. WSA Mirosław Wincenciak (spr.), Protokolant starszy inspektor sądowy Kamil Wertyński, po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2017 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. T. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 7 lipca 2015 r. sygn. akt IV SA/Gl 1108/14 w sprawie ze skargi M. T. na decyzję Wojewody Śląskiego z dnia [...] września 2014 r. nr [...] w przedmiocie statusu osoby bezrobotnej oddala skargę kasacyjną
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z dnia 7 lipca 2015 r., sygn. akt IV SA/Gl 1108/14 po rozpoznaniu sprawy ze skargi M. T. na decyzję Wojewody Śląskiego z dnia [...] września 2014 r. nr [...] w przedmiocie statusu osoby bezrobotnej, oddalił skargę. U podstaw rozstrzygnięcia Sądu I instancji legły następujące ustalenia oraz ocena prawna.
Prezydent Miasta S. decyzją z dnia [...].07.2014 r., nr [...], odmówił uznania M. T. za osobę bezrobotną z powodu nie spełnienia przez nią warunków wynikających z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz. 674 z późn. zm., zwanej dalej w skrócie jako: "ustawa"), bowiem pełnieni ona funkcję członka zarządu Fundacji M. z siedzibą w S.
Od powyższej decyzji M. T. złożyła odwołanie, wnosząc o jej uchylenie i przywrócenie statusu osoby bezrobotnej. Wyjaśniła, iż wszystkie określone statutem Fundacji M. obowiązki nie kolidują z żadną ewentualną jej pracą w pełnym wymiarze godzin, co całkowicie podważa podjęte przez organ zatrudnienia rozstrzygnięcie. W nowo powstałej fundacji zadań jest niewiele i dzielone są pomiędzy trzech członków zarządu, których statutowe spotkania przypadają raz na trzy miesiące, w dogodnym dla wszystkich terminie i mogą być realizowane w jej czasie wolnym.
Wojewoda Śląski decyzją z dnia [...] września 2014 r., nr [...], wydana na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy oraz art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t. j.: Dz. U. z 2013 r., poz. 267 z późn. zm., zwanej dalej w skrócie jako: "K.p.a."), utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu podzielił stanowisko organu I instancji, iż pełnienie przez M. T. funkcji członka zarządu Fundacji M. z siedzibą w S. stanowi przeszkodę w nabyciu przez nią statusu osoby bezrobotnej, bowiem dla takiego uzyskania konieczny jest nie tylko brak zatrudnienia, ale także nie wykonywanie innej pracy zarobkowej, czy też nie uzyskiwanie przychodu z innych źródeł niż praca zarobkowa. Z załączonego do odwołania statutu Fundacji M. wynika, że M. T. jest fundatorem Fundacji (§ 1), organem Fundacji jest zarząd (§ 12), który składa się z fundatora oraz dwóch do czterech członków powoływanych przez fundatora na dwuletnią kadencję (§ 13 pkt 1). Na podstawie wydruku z Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego (stan na dzień [...].07.2014r.) ustalono, że M. T. jest jednym z trzech członków zarządu Fundacji M. z siedzibą w S., wpisanej do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu [...].05.2014r. Organem uprawnionym do reprezentowania jest zarząd Fundacji, a oświadczenia woli w imieniu zarządu składa dwóch członków zarządu.
Natomiast, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy pojęcie "bezrobotny" oznacza osobę niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej, albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu programu nauczania tej szkoły lub w szkole wyższej gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeżeli spełnia określone w lit. a-m warunki. Odpowiadając na zarzuty odwołującej organ wyjaśnił, że pomimo iż ustawa w żadnym z przepisów wprost nie stanowi, że osoba będąca członkiem zarządu fundacji nie może być uznana za osobę bezrobotną, to nie można takiej sytuacji wykluczyć, z uwagi na indywidualne aspekty rozpoznawanej sprawy. Istotnym elementem definicji bezrobotnego wyrażonej w art. 2 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy jest "gotowość do podjęcia pracy". W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28.06.2011 r. sygn. akt I OSK 338/11 (opublikowanym w internetowej Centralnej Bazie Orzecznictwa Sądów Administracyjnych) wskazano, że ustawa nie wyjaśnia wprost pojęcia "gotowości do pracy", jednakże kierując się zasadami wykładni funkcjonalnej, celowościowej i systemowej, nie można tego pojęcia utożsamiać wyłącznie z samą potencjalną chęcią podjęcia przez zainteresowanego pracy. Niewątpliwie taka deklaracja także jest niezbędna. Nie ulega bowiem wątpliwości, że osoba dążąca do uzyskania statusu bezrobotnego w chwili rejestracji musi wprost (a nie w sposób tylko dorozumiany) i w konkretnej formie (podpisanie w obecności urzędnika formuły oświadczenia znajdującego się na karcie rejestracyjnej) uzewnętrznić wolę świadczenia pracy. Takiej gotowości do pracy nie można sprowadzać wyłącznie do czynników subiektywnych istniejących po stronie zainteresowanego. Gotowość do podjęcia pracy musi być oceniana również w kategoriach obiektywnych. Powyższa przesłanka jest istotnym elementem definicji bezrobotnego, a z definicją tą związane jest nabycie określonych praw podmiotowych do świadczeń publicznoprawnych. Zatem gotowość do podjęcia pracy musi oznaczać rzeczywistą, faktyczną i aktualną możliwość podjęcia pracy. Z uzasadnienia przywołanego wyroku z dnia 28.06.2011 r. wynika także, że pełnienie funkcji w zarządzie spółki prawa handlowego, czy też likwidatora spółki lub innej osoby prawnej powoduje brak gotowości do podjęcia pracy w pełnym wymiarze, a tym samym uniemożliwia przyznanie statusu bezrobotnego. Sąd rozstrzygający tą sprawę jednoznacznie wskazał, że domniemanie, iż osoba pełniąca wskazane funkcje nie może być uznana za gotową do podjęcia zatrudnienia i tym samym nie kwalifikuje się do grona bezrobotnych, może być obalone tylko przez złożenie rezygnacji z przedmiotowej funkcji. Do obowiązków organów administracji nie należy natomiast badanie zakresu dyspozycyjności osoby ubiegającej się o przyznanie jej statusu bezrobotnego. Zdaniem organu odwoławczego, w analogiczny sposób należy podchodzić do osób pełniących funkcję członka zarządu osoby prawnej, jaką jest fundacja. Fakt pełnienia funkcji członka zarządu fundacji związany jest bowiem z koniecznością wykonywania określonych obowiązków przypisanych przez ustawodawcę do tej funkcji, co oznacza, że taka osoba nie może być uznana za gotową do podjęcia zatrudnienia w znaczeniu, o którym stanowi art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy. Pełnienie funkcji wiążącej się z obowiązkami, które mogą choćby ograniczać gotowość do podjęcia pracy w pełnym wymiarze czasu pracy stanowi przesłankę odmowy przyznania statusu osoby bezrobotnej. W przypadku osób pełniących funkcję członka zarządu osoby prawnej istotne znaczenie ma nie to, czy czynności są wykonywane odpłatnie, lecz to, iż na osobie pełniącej funkcję w zarządzie ciążą określone zadania, które muszą być wykonywane, co do zasady osobiście. Nie jest również istotne, czy i jak członkowie zarządu podzielili pracę między siebie, zatem bez znaczenia pozostaje sposób wykonywania przez swoich obowiązków przez poszczególnych członków zarządu. Ustawodawca nakłada bowiem obowiązki na zarząd, zatem na każdego z członków. Jeżeli nie dojdzie więc do odwołania albo do złożenia rezygnacji z pełnionej funkcji, to każdy członek zarządu ma określone obowiązki.