Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Maria Wiśniewska Sędziowie Irena Kamińska NSA Jerzy Krupiński (spr.) Protokolant Barbara Dąbrowska po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2008 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 28 listopada 2006r. sygn. akt II SA/Bk 512/06 w sprawie ze skargi Skarbu Państwa - Nadleśnictwa [...] w B. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o przejęciu gospodarstwa rolnego na własność państwa 1. oddala skargę kasacyjną 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. na rzecz Skarbu Państwa - Nadleśnictwa [...] w B. P. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wyrokiem z dnia 28 listopada 2006 r., sygn. akt II SA/Bk 512/06, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą decyzję z dnia [...] w sprawie ze skargi Skarbu Państwa - Nadleśnictwa B. w B. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...], nr [...], w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o przejęciu gospodarstwa rolnego na własność Państwa.
Wyrok wydany został w następujących okolicznościach sprawy.
Decyzją z dnia [...], nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B., działając na podstawie na art. 157 § 1, art. 158 § 1 i 2 w zw. z art. 5, 6, 7, 17 pkt 1 i art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. oraz art. 2 ustawy z dnia 13 lipca 1957 r. w sprawie zmiany dekretu o uwłaszczeniu i uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym (Dz. U. Nr 39, poz. 174), zwanej dalej ustawą i § 1 i § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 sierpnia 1961 r. w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 39, poz. 198), zwanego dalej rozporządzeniem, na żądanie stron M. L. i L. K. stwierdziło, że decyzja Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w H. z dnia [...] października 1969 r. o przejęciu na własność państwa gospodarstwa rolnego położonego we wsi C., gmina C., powiat H., o powierzchni ogólnej [...] ha, figurującego w rejestrze gruntów na P. L. oraz o umorzeniu zobowiązań podatkowych oraz innych zobowiązań wobec Skarbu Państwa, mających związek z przejmowaną nieruchomością rolną (znak: [...]), w części dotyczącej nieruchomości, obejmujących działki oznaczone w rejestrze gruntów na dzień podejmowania przedmiotowej decyzji nr [...], [...], [...], [...], [...],[...] i [...], odpowiadających częściom działek oznaczonych aktualnie w ewidencji gruntów nr [...], [...], [...], [...], [...],[...] i [...] oraz działce nr [...], wydana została z naruszeniem prawa (pkt 1) oraz stwierdziło nieważność w/w decyzji w części dotyczącej nieruchomości, obejmujących działki oznaczone w rejestrze gruntów na dzień podejmowania przedmiotowej decyzji nr [...], [...], [...], [...], [...], [...] i [...], odpowiadających częściom działek oznaczonych aktualnie w ewidencji gruntów nr [...], [...], [...], [...], [...] i [...] (pkt 2). W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż w decyzji przejmującej na rzecz Skarbu Państwa przedmiotowe gospodarstwo rolne organ administracji stwierdził, że gospodarstwo to, nie jest uprawiane i leży w całości w odłogach oraz że brakuje na nim inwentarza oraz zabudowań. Nie wskazał przy tym żadnego dowodu mogącego potwierdzić powyższe okoliczności. Natomiast w toku postępowania prowadzonego przez Kolegium ustalono na podstawie zeznań świadka J. D., że P. L. zamieszkiwała w okresie poprzedzającym podjęcie decyzji o przejęciu gospodarstwa u córki L. K. w C. i pomagała w pracach domowych, podczas gdy córka z mężem zajęci byli pracami polowymi. Część gruntów przejętego gospodarstwa była uprawniona przez córkę jego właścicielki, część nie - z uwagi na to, że były to nieużytki. Jeden z fragmentów gospodarstwa stanowiły grunty leśne. Stąd też w ocenie Kolegium, w sytuacji, w której córka właścicielki gospodarstwa rolnego uprawia jego znaczną część, a sama właścicielka zamieszkuje w domu córki i pomaga jej w pracach domowych, należało uznać, że gospodarstwo rolne nie jest opuszczone, gdyż jego właścicielka w nim zamieszkuje i pracuje. Zaliczenie gospodarstwa P. L. do gospodarstw opuszczonych nastąpiło z naruszeniem przepisów § 1 rozporządzenia, a podjęta decyzja o przejęciu na własność Państwa winna być uznana za naruszającą art. 2 ustawy (gdyż nie było to gospodarstwo opuszczone). Dodatkowo organ zauważył, iż w decyzji objętej kontrolą zawarty jest jeszcze jeden zasadniczy błąd, polegający na uznaniu, iż w ustalonych okolicznościach należało wydać decyzję o przejęciu przedmiotowego gospodarstwa rolnego. Zdaniem Kolegium wniosek ten jest całkowicie sprzeczny z brzmieniem art. 2 ustawy, która nie zawiera żadnych zwrotów pozwalających na uznanie, iż decyzja o przejęciu gospodarstwa rolnego jako opuszczonego jest tzw. decyzją związaną i - po potwierdzeniu okoliczności faktycznych określonych tym przepisem (oraz przepisami § 1 rozporządzenia) - obowiązkiem właściwego Prezydium PRN jest podjęcie decyzji o przejęciu. Tymczasem przepis art. 2 ustawy zawiera zwrot wskazujący na uznaniowy charakter takiej decyzji ("gospodarstwa mogą być przejęte"). Tym samym podjęta decyzja wprowadzała w błąd jej adresatkę, co uznać należy za działanie sprzeczne z art. 6 i 7 K.p.a. W konkluzji Kolegium stwierdziło, że ustalone naruszenia prawa przy podejmowaniu decyzji uznać należało za rażące, uzasadniające stwierdzenie nieważności badanej decyzji. Z uwagi jednak na to, że decyzja ta, w zakresie, w jakim dotyczy nieruchomości objętych we władanie i posiadanych w dobrej wierze wywołała skutki prawne, których nie da się odwrócić na drodze administracyjnej (bądź bezpośrednio na skutek orzeczenia nieważności, bądź to pośrednio - w drodze wznowienia postępowania administracyjnego), należało ją potraktować jako decyzję, która wywołała skutki nieodwracalne i odstąpić od orzekania nieważności w stosownej części niniejszego orzeczenia (pkt 1). W pozostałym zakresie Kolegium orzekło o nieważności przedmiotowej decyzji (pkt 2).