Ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych /Dz.U. nr 228 poz. 2255 ze zm./ przyjmuje regułę, że orzecznictwo w sprawach zasiłków rodzinnych należy do właściwości organów administracji publicznej, a do postępowania przed tymi organami w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Brak przepisu szczególnego stanowiącego o prawie odwołania od tych decyzji do sądu powszechnego powoduje, że obowiązuje tok instancji przyjęty w Kodeksie postępowania administracyjnego. Brak regulacji szczególnej wyłącza bowiem prawo przeniesienia sprawy rozstrzygniętej decyzją administracyjną na drogę postępowania przed sądem powszechnym Art. 477[8] par. 2 Kodeksu postępowania cywilnego nie może zatem stanowić samoistnej regulacji wyłączającej tok instancji w postępowaniu administracyjnym oraz właściwości sądów administracyjnych do orzekania w sprawach skarg na decyzje w sprawach świadczeń rodzinnych podejmowanych przez organy administracji publicznej.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Janina Antosiewicz, Sędziowie NSA Małgorzata Borowiec (spr.), Wojciech Chróścielewski, Protokolant Joanna Szcześniak, po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2005 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 16 lutego 2005 r. sygn. akt II SA/Lu 96/05 w sprawie ze skargi Grażyny K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Z. z dnia 28 października 2004 r. (...) w przedmiocie uchylenia decyzji dotyczącej zasiłku rodzinnego oraz dodatków do zasiłku 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Lublinie do ponownego rozpoznania, 2. odstępuje od zasądzenia od skarżącej Grażyny K. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Z. zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 16 lutego 2005 r. II SA/Lu 96/05 po rozpoznaniu sprawy ze skargi Grażyny K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Z. w przedmiocie uchylenia decyzji dotyczącej zasiłku rodzinnego oraz dodatków do zasiłku, stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji.
Sąd uznał, że zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych /Dz.U. nr 228 poz. 2255 ze zm./ organem właściwym w pierwszej instancji do rozpoznawania spraw dotyczących realizacji zadań w zakresie świadczeń rodzinnych, jest, zgodnie z art. 3 pkt 11 ustawy o świadczeniach rodzinnych, wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Ustawa nie regulując bezpośrednio postępowania odwoławczego od decyzji organów pierwszej instancji wydanych w sprawach dotyczących realizacji zadań w zakresie świadczeń rodzinnych, ogranicza się w art. 34 pkt 2 lit. "a" do zmiany brzmienia ar. 477[8] par. 2 pkt 1 ustawy Kodeks postępowania cywilnego /Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296 ze zm./. W świetle art. 477[8] par. 2 pkt 1 Kpc sąd powszechny stał się organem właściwym w sprawach o zasiłek chorobowy, wyrównawczy, opiekuńczy, porodowy, pogrzebowy, rodzinny oraz dodatków do zasiłku rodzinnego.
W związku z powyższym Sąd przyjął, iż ustawa o świadczeniach rodzinnych unormowała postępowanie pierwszoinstancyjne w zakresie spraw regulowanych ta ustawą, a sąd powszechny stał się organem, właściwym do rozpoznawania odwołań w tych sprawach. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Z. orzekało zatem w sprawie z naruszeniem przepisów o właściwości, co skutkowało stwierdzeniem nieważności zaskarżonej decyzji na podstawie art. 145 par. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ w związku z art. 156 par. 1 pkt 1 Kpa.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosło Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Z. i zarzuciło naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:
- art. 32 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych /Dz.U. nr 228 poz. 2255 ze zm./, poprzez przyjęcie, że samorządowe kolegium odwoławcze nie jest uprawnione do rozpoznania odwołania, lecz inny organ wskazany w ustawie;
- art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych /Dz.U. nr 228 poz. 2255 ze zm./, który to przepis wśród podmiotów realizujących świadczenia rodzinne, od decyzji których odwołanie przysługuje do sądu rejonowego w terminie i na zasadach przewidzianych dla świadczeń z ubezpieczenia społecznego, określonych w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, nie wymienia wójta, burmistrza, ani prezydenta miasta, co oznacza, że organem odwoławczym dla tych organów jest samorządowe kolegium odwoławcze na podstawie art. 127 par. 2 Kpa w zw. z art. 17 pkt 1 Kpa;
- art. 39 ust. 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym /t.j. Dz.U. 2001 nr 142 poz. 1591 ze zm./, poprzez przyjęcie, że organem odwoławczym od decyzji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta w zakresie realizacji świadczeń rodzinnych jest sąd rejonowy pomimo, że właściwość sądu nie wynika wprost i wyraźnie z przepisów prawa materialnego tj. ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych /Dz.U. nr 228 poz. 2255 ze zm./.