Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Tamara Dziełakowska (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Iwona Bogucka Sędzia del. WSA Maciej Busz Protokolant starszy asystent sędziego Paweł Konicki po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2019 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej L. Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 listopada 2017 r. sygn. akt I SA/Wa 949/17 w sprawie ze skargi L. Z. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia [...] maja 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania odszkodowania za nieruchomość warszawską 1. uchyla zaskarżony wyrok oraz decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia [...] maja 2017 r. nr [...] i poprzedzającą ją decyzję Prezydenta m.st. Warszawy z dnia [...] marca 2017 r. nr [...], 2. zasądza od Wojewody Mazowieckiego na rzecz L. Z. kwotę 1300 (jeden tysiąc trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Zaskarżonym wyrokiem z 24 listopada 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt I SA/Wa 949/17) oddalił skargę L. Z. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z [...] maja 2017 r., utrzymującą w mocy decyzję Prezydenta m.st. Warszawy z [...] marca 2017 r. w przedmiocie odmowy przyznania odszkodowania za nieruchomość warszawską.
Powyższy wyrok wydany został w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:
Nieruchomość położona [...], znajdowała się na obszarze objętym działaniem dekretu z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279) i z dniem wejścia w życie tego dekretu przeszła na własność gminy m.st. Warszawy.
Następca prawny dawnych właścicieli A. Z. wystąpił z wnioskiem o wypłatę o odszkodowanie za opisaną wyżej nieruchomość.
Decyzją z [...] czerwca 2010 r. Prezydent m. st. Warszawy odmówił ustalenia odszkodowania na rzecz wnioskodawcy za przedmiotową nieruchomość, ale rozstrzygnięcie to uchylił Wojewoda Mazowiecki decyzją z [...] sierpnia 2010 r.
Ponownie rozpoznając sprawę, Prezydent m.st. Warszawy decyzją z [...] marca 2017 r. na podstawie art. 104 K.p.a. oraz art. 4 pkt 9b1, art. 11 ust. 1 i art. 215 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 2147 ze zm. - zwanej dalej u.g.n.) odmówił L. Z. (następcy prawnemu wnioskodawcy) przyznania odszkodowania za nieruchomość położoną w Warszawie przy ul. [...] wskazując, że wybudowanie budynków w 1954 r. i w 1955 r., do których dojazd i dojście po wybudowaniu tych domów odbywał się przez przedmiotową nieruchomość, świadczy o tym, że teren dawnej nieruchomości został przejęty pod inwestycję przed 5 kwietnia 1958 r.
Odwołanie od powyższej decyzji wniosła L. Z.
Decyzją z [...] maja 2017 r. Wojewoda Mazowiecki na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. oraz art. 9a u.g.n. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Zdaniem organu odwoławczego nieruchomość zgodnie z planem zabudowania mogła być przed dniem wejścia w życie dekretu przeznaczona pod budownictwo jednorodzinne, ale nie wystąpiła druga przesłanka z art. 215 u.g.n., tj. pozbawienia byłych właścicieli faktycznej możliwości władania działką po 5 kwietnia 1958 r. Zdaniem Wojewody zgromadzone dowody, w tym m. in. artykuł "O fasadowości urbanistycznej", opublikowany 25 marca 1956 r. w tygodniku "Stolica" nr 13, dowodzi, że byli właściciele gruntu utracili faktyczną możliwość władania nieruchomością przed 5 kwietnia 1958 r. Podobnie karty inwentaryzacyjne mogą być dowodem w sprawie.
Skargę na powyższą decyzję złożyła L. Z., wnosząc o jej uchylenie w całości i zarzucając jej naruszenie: art. 215 ust. 2 u.g.n. w zw. z art. 2, art. 21 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 1 - 3 Konstytucji RP oraz art. art. 6, art. 7, art. 75, art. 76 i art. 77 K.p.a.
Odpowiadając na skargę, Wojewoda Mazowiecki wniósł o jej oddalenie.
Oddalając powyższą skargę na podstawie art. 151 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm. - zwanej dalej P.p.s.a.), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie dokonał na wstępie analizy przesłanek art. 215 u.g.n., podkreślając, że przepis ten operuje konkretną datą 5 kwietnia 1958 r., a zatem należało zbadać, czy organy prawidłowo uznały, że byli właściciele nieruchomości lub ich następcy prawni zostali pozbawieni możliwości faktycznego władania nią po tym dniu. Jak podkreślił przy tym Sąd, faktyczna możliwość władania odnosi się do stanu faktycznego, w którym poprzedni właściciel lub jego następcy prawni mogli nie tylko efektywne z niej korzystać. Możliwość władania nieruchomością to także sama tylko możliwość takiego korzystania, choćby władający nie czynił z niej użytku.