Wbrew zaprezentowanemu w skardze kasacyjnej stanowisku, w postępowaniu wszczętym na wniosek dłużnika alimentacyjnego o umorzenie należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, nie jest możliwe ustalenie wysokości tych należności. Postępowanie w sprawie umorzenia należności prowadzone jest bowiem w innym trybie, niż postępowanie w sprawie określenia obowiązku zwrotu tych należności. Inny jest przedmiot obu tych postępowań, sposób ich wszczęcia, a także charakter decyzji, która je kończy (por. wyrok NSA z dnia 28 czerwca 2011 r., I OSK 337/11).
Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 ze zm.) dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z ustawowymi odsetkami. Stosownie natomiast do ust. 2 tego artykułu, po zakończeniu okresu świadczeniowego lub po uchyleniu decyzji w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, organ właściwy wierzyciela wydaje decyzję w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego.
Zatem decyzja wydana w postępowaniu prowadzonym w trybie art. 27 ust. 1 ustawy jest decyzją związaną i rozstrzygającą jedynie o kwestii zwrotu przedmiotowych należności. Dodać wypada, że jest to postępowanie, które z oczywistych względów jest wszczynane przez organ z urzędu. W postępowaniu prowadzonym w trybie tych przepisów nie ma podstaw do badania sytuacji majątkowej dłużnika alimentacyjnego, bądź jego możliwości spłaty zobowiązania. Kwestia ta wymaga wyjaśnienia dopiero w odrębnym postępowaniu prowadzonym w trybie art. 30 ust. 2 ustawy, zainicjowanym przez dłużnika alimentacyjnego po wydaniu decyzji o zwrocie należności. W myśl tego przepisu umorzenie należności, jak i odroczenie terminu ich płatności albo rozłożenie na raty, może nastąpić jedynie na wniosek dłużnika w sytuacji, kiedy przemawia za tym jego sytuacja dochodowa i rodzinna. O umorzeniu zaległości rozstrzyga zatem również organ właściwy wierzyciela, wydając w tej sprawie decyzję administracyjną (art. 30 ust. 3 ustawy), ale decyzja ta ma już charakter uznaniowy i jest wydawana w postępowaniu wszczynanym na wniosek strony.
Wobec powyższego uznać należy, że nie jest możliwe orzekanie o umorzeniu należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego bez uprzedniego wydania ostatecznej decyzji w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawniona świadczeń (wyrok NSA z dnia 9 listopada 2011 r., I OSK 1070/11).
Raz jeszcze podkreślić należy, że przepisy art. 27 ust. 1 i 2 oraz art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów normują dwa odrębne postępowania. Celem pierwszego z nich jest ustalenie kwoty świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej, drugiego zaś -umorzenie na wniosek dłużnika jego należności z tytułu tych właśnie wypłaconych uprawnionej osobie świadczeń z odsetkami w całości lub części, odroczenie terminu płatności albo rozłożenie na raty.
Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 184 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.
Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekł o przyznaniu pełnomocnikowi z urzędu - radcy prawnemu P. S., wynagrodzenia na zasadzie prawa pomocy, gdyż przepisy art. 209 i 210 p.p.s.a. mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania między stronami. Natomiast wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za wykonaną pomoc prawną, należne do Skarbu Państwa (art. 250 p.p.s.a.), przyznawane jest przez wojewódzki sąd administracyjny w postępowaniu określonym w przepisach art. 258 - 261 p.p.s.a.
Stosownie do § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) pełnomocnik skarżącego powinien złożyć wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu stosowne oświadczenie, o jakim mowa w tym przepisie.