Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Elżbieta Stebnicka, Sędziowie NSA Barbara Adamiak, Jerzy Dudek /spr./, Protokolant Kamil Wertyński, po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2007 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 lutego 2006 r. sygn. akt IV SA/Wa 2002/05 w sprawie ze skargi Z. R. na postanowienie Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia potwierdzającego posiadanie statusu osoby pokrzywdzonej oddala skargę kasacyjną
Postanowieniem nr [...] z dnia [...] Prezes Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, (dalej jako organ lub Prezes IPN), utrzymał w mocy własne postanowienie nr [...] z dnia [...], odmawiające Z. R. wydania zaświadczenia stwierdzającego, że jest on osobą pokrzywdzoną w rozumieniu art. 6 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. Nr 155, poz. 1016 ze zm.), dalej ustawa o IPN.
Na skutek skargi Z. R., wyrokiem z dnia 10 lutego 2006 r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt IV SA/Wa 2002/05, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił postanowienie z dnia [...] oraz poprzedzające je postanowienie z dnia [...].
W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia Sąd wskazał, iż oba postanowienia wydano z naruszeniem prawa materialnego, tj. art. 6 ust. 1 i 3 ustawy o IPN. Biorąc pod uwagę wnioski odnośnie wykładni art. 6 ust. 1 i 3 ustawy o IPN sformułowane w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 października 2005 r. K. 31/04 oraz w wyroku NSA z dnia 23 lutego 2005 r., OSK 1185/04, Sąd stanął na stanowisku, iż art. 6 ustawy o IPN, dotyczący przyznania określonej osobie statusu pokrzywdzonego, jest normą prawa materialnego, która pozostaje w ścisłej relacji z art. 30 ust. 2 ustawy o IPN, przyznającym każdemu uprawnienie do wystąpienia z żądaniem do IPN o rozpatrzenie jego statutu jako pokrzywdzonego. Zdaniem Sądu, skoro art. 6 cyt. ustawy wyznacza treść działania organu, nie regulując formy działania, należy wyprowadzić ten element w drodze wykładni. W związku z tym, Sąd wskazał, iż z podstawowej dla demokratycznego państwa prawnego zasady prawa do procesu wynika, że formą rozstrzygnięcia indywidualnej sprawy z zakresu administracji publicznej, w sytuacji, gdy przepis prawa materialnego nie określa tej formy, jest wydana w sformalizowanym postępowaniu decyzja administracyjna. Zdaniem Sądu, do wniosków obywateli, które wymagają dokonania autorytatywnej konkretyzacji, nie stosuje się działu VII k.p.a. regulującego wydawanie zaświadczeń. Ponadto Sąd wskazał, iż błędne jest przyjęcie, że art. 6 ustawy o IPN zawiera definicję pokrzywdzonego, która nie podlega autorytatywnej konkretyzacji. Przeciwnie, istnienie określonych w powołanym przepisie pozytywnych i negatywnych przesłanek, od których uzależnione jest przyznanie statusu osoby pokrzywdzonej, wymaga ustalenia w postępowaniu administracyjnym w drodze decyzji administracyjnej. Taki wniosek, zdaniem Sądu, wypływa wprost z treści art. 30 ust. 2 ustawy o IPN, zgodnie z którym, "każdy ma prawo wystąpić z pytaniem do IPN, czy jest pokrzywdzonym w rozumieniu ustawy". W ocenie Sądu, takie pytanie jest niczym innym jak podaniem o wszczęcie postępowania administracyjnego w rozumieniu art. 63 ust. 1 k.p.a. W związku z powyższym, Sąd pierwszej instancji uznał, iż skoro art. 6 ustawy o IPN stanowi normę materialnoprawną wymagającą władczego orzeczenia o przyznaniu statusu osoby pokrzywdzonej, mającego formę decyzji administracyjnej, nie zaś urzędowego potwierdzenia w rozumieniu art. 217 § 2 k.p.a., tryb załatwienia niniejszej sprawy przez oba organy administracji był błędny.